Balansstoornissen en valrisico bij geriatrische patienten met een delier

Het delier, oftewel een acute verwardheidstoestand, komt vaak voor bij
patiënten opgenomen in een ziekenhuis (incidentie tussen de 25-60%) . De
aanwezigheid van een delier gaat gepaard met een grotere kans op mortaliteit en
langere ligduur. Het kernsymptoom van een delier is een gestoorde aandacht,
waardoor mogelijk ook het valrisico verhoogd is. Uit recent onderzoek blijkt
dat, in tegenstelling tot wat eerder aangenomen werd, lopen en staan geen
automatisch proces is, maar een proces waarvoor aandacht benodigd is. Er is
echter nooit wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de relatie tussen een
delier en een verhoogd valrisico.

Valincidenten in de thuissituatie komen vaak voor bij ouderen en leiden tot een
verhoogd risico op (heup)fracturen en hoofdtraumata. Belangrijke factoren die
het risico op vallen verhogen zijn een gestoord looppatroon, stoornissen in de
balans en stoornissen in cognitie en/of aandacht.
Patiënten met cognitieve stoornissen vallen vaker dit wordt geduid als een
gevolg van gestoorde executieve functies waaronder aandachtsfuncties.
Ook een afwijkend looppatroon geeft ook een verhoogde kans om te vallen, in
verschillende onderzoeken is aangetoond dat een verhoogde variabiliteit in
staptijd is geassocieerd met een verhoogde kans om te vallen.
Eerdere studies tonen aan dat tijdens het verrichten van een dubbeltaak,
waarbij de aandacht voor het lopen verminderd is, een toename van de
variabiliteit in staptijd ontstaat. Deze toename is variabiliteit is groter in
aanwezigheid van cognitieve stoornissen, met name bij verminderde executieve
functies.

Op de verpleegafdeling klinische geriatrie in het Slotervaart Ziekenhuis
krijgen we vaak te maken met patiënten die vallen, tevens komen delieren vaak
voor in deze groep.
In dit onderzoek willen we graag de relatie tussen delier, aandacht en balans
onderzoeken. Mogelijk dat inzicht in de relatie tussen delier en valrisico,
naast kennis over deze twee frequent voorkomende geriatrische problemen, kan
bijdragen aan het terugdringen van het aantal valincidenten tijdens
ziekenhuisopname, bijvoorbeeld door gerichte preventie.
Met behulp van een tri-axiale accelerometer kunnen de bewegingen van de romp in
3 orthogonale richtingen bepaald worden. Met behulp van berekeningen met de
gegevens van de accelerometer kan de body sway (de uitslag van de romp t.o.v.
de verticale as) bepaald worden. Eerder onderzoek laat zien dat variabiliteit
in body sway een maat is voor balans. Aangenomen wordt dat balansmaten zoals
body sway gebruikt kunnen worden om patiënten met een verhoogd valrisico te
identificeren. De body sway en variabiliteit hiervan zal worden berekend
tijdens alleen staan en staan tijdens het verrichten van een dubbeltaak. Het is
onze hypothese dat de aandachtsstoornissen tijdens een delier een verhoogde
variabiliteit geven van body sway. Ook verwachten we dat tijdens het verrichten
van een dubbeltaak de aandacht voor het staan verminderd en de variabiliteit
van de body sway (verder) toeneemt. Met het verbleken van het delier zal de
variabiliteit van de body sway naar verwachting weer afnemen.

Vaststellen van een verhoogd valrisico door een verminderde balans tijdens een
delier.

Er wordt hier gekozen voor een kleine pilot studie met 10 patiënten zonder
delier en 10 patiënten met delier om de haalbaarheid van het onderzoek te
testen in een beperkte tijdsduur. Afhankelijk van de resultaten zal een grotere
vervolgstudie worden overwogen.

Omdat het te risicovol lijkt en praktisch niet goed haalbaar om delirante
patiënten te laten lopen om de variabiliteit in staptijd te meten, willen wij
hun balans beoordelen door ze zonder steun te laten staan naast het bed.
Tijdens het routine lichamelijk onderzoek van geriatrische patiënten bij opname
in het ziekenhuis wordt hen ook gevraagd naast hun bed te staan. Voor dit
onderzoek zullen zij enkele minuten langer moeten staan voor de metingen met de
accelerometer, daarnaast wordt er aan hun gevraagd een dubbeltaak tijdens staan
te verrichten (glas water vasthouden), wat voor ziekte geriatrische patiënten
vermoeiend kan zijn. Als er gedacht wordt aan een delier wordt bij patiënten
normaliter ook een aandachtstest gedaan.
Het gebruik van de verschillende scoringslijsten; APACHE-II, UPDRS, DOS, CAM,
IQ-code-N, DRS-R-98, Subtypering Delirium Schaal zullen geen nadeel voor de
patiënt opleveren.