De implementatie van 'Leuk Zonder Peuk', een rookpreventieprogramma voor basisschoolleerlingen

Het gebruik van tabak is een groot gezondheidsrisico en de oorzaak van vele
(chronische) ziektes zoals hartziekten en verschillende types van kanker. Uit
voorgaande studies is bekend dat hoe jonger mensen beginnen met roken hoe
groter de kans is dat ze reguliere rokers worden.
Voor jongeren is voornamelijk de overstap van de basisschool naar de middelbare
school een risicoperiode om te beginnen met roken. In deze periode ervaren zij
gevoelens van druk en stress om bij een bepaalde groep te horen. Als er door
iemand een sigaret wordt aangeboden hebben ze de vaardigheden nodig om deze
sigaret te weigeren, zoals een positieve houding en een hoge eigen
effectiviteit om niet te roken.
De populatie van deze studie zal bestaan uit jongeren van groep 7 van de
basisschool, zij worden gevolgd tot de eerste klas van de middelbare school
(brugklas). De leerlingen in de experimentele groep zullen adviesrapporten
ontvangen (advies op maat) met informatie over hun houding/mening ten opzichte
van roken, hun eigen effectiviteit en de sociale norm die ze ervaren. Het doel
van deze adviezen is om de jongeren te helpen om niet te gaan (experimenteren
met) roken. Deze adviesrapporten hebben hun effectiviteit bewezen in voorgaande
programma*s, ook op het gebied van rookpreventie.
Verder zullen we de effecten onderzoeken van het gebruik van stimulerende
berichten (proactieve aanpak) om jongeren te motiveren deel te blijven nemen
aan het onderzoek. Verschillende studies geven aan dat het gebruik van een
proactieve aanpak zal leiden tot een lagere uitval van de doelgroep.

Het belangrijkste doel van deze studie is het beoordelen van de effectiviteit
van een rookpreventieprogramma voor basisschoolleerlingen. Het
preventieprogramma zal de jongeren de attitude (houding/mening), kennis en
vaardigheden bijbrengen om sigaretten te weigeren wanneer ze de overstap hebben
gemaakt naar de middelbare school.
Verder is het doel van de interventie om de effecten van stimulerende berichten
(prompts) te beoordelen op het gebruik van de Leuk Zonder Peuk website door de
basisschoolleerlingen.

Het design van deze studie zal een Randomized Control Trial (RCT) zijn met drie
gelijke groepen (twee experimentele groepen en één controle groep). De
controlegroep is de groep die geen advies op maat ontvangt. Beide experimentele
groepen worden met deze controlegroep en onderling vergeleken. Het verschil
tussen de twee experimentele groepen is dat één groep proactief benaderd wordt
om een website te bezoeken waarop zij hun eerdere adviezen kunnen herlezen en
nieuwe adviezen kunnen krijgen, de andere groep zal niet gestimuleerd worden om
de website extra te bezoeken.

Leerlingen in de proactieve groep ontvangen drie adviezen op maat gebaseerd op
de antwoorden in de online vragenlijst. De leerlingen zullen via SMS en e-mail
berichten gestimuleerd worden om de website van Leuk Zonder Peuk vaker te
bezoeken.

De leerlingen in de reactieve groep ontvangen drie adviezen op maat, gelijk aan
de leerlingen in de proactieve groep. De leerlingen in de reactieve groep
kunnen ook de website bezoeken, maar worden daar niet in gestimuleerd.

De leerlingen in de controle groep vullen alleen de online vragenlijst in op de
drie meetmomenten. Deze leerlingen ontvangen geen stimulerende berichten en
geen advies op maat en zullen alleen tijdens deze meetmomenten toegang hebben
tot de website.

Deze studie zal bestaan uit drie groepen: één controle groep en twee experimentele groepen. Alle leerlingen vullen op de basisschool een online vragenlijst in over hun attitude (houding/gevoelens), eigen effectiviteit en andere factoren die een rol spelen bij roken/rookgedrag. Na het invullen ontvangen de leerlingen in de experimentele groep een advies op maat gebaseerd op hun persoonlijke antwoorden in de vragenlijst, de controle groep ontvangt geen verdere informatie. Het verschil tussen de twee experimentele groepen is dat één groep proactief wordt gestimuleerd (via sms en e-mail) om de website vaker te bezoeken (prompt groep). Op deze website staat informatie over (de gevolgen van) roken en leerlingen hebben de mogelijkheid de vragenlijst nogmaals in te vullen. De andere experimentele groep zal niet gestimuleerd worden (non-prompt groep).

Deelname aan dit onderzoek is vrijwillig en zonder enig risico. Als de adviezen
op maat correct worden opgevolgd zullen deze leiden tot gezond gedrag van de
leerlingen. Wij garanderen geheimhouding van de onderzoeksgegevens van de
leerlingen, deze data zal alleen beschikbaar zijn voor de onderzoekers van Leuk
Zonder Peuk.