Een objectieve benadering van traumatische en niet-traumatische chronische nekklachten

Zowel traumatische (whiplash) als niet-traumatische chronische nekklachten
vormen een groot maatsschappelijk probleem met hoge kosten voor de samenleving.
Maar de door de patiënten ervaren beperkingen kunnen nog niet in een objectief
verband gebracht worden met de functie van de cervicale wervelkolom.
Dit is onder andere, omdat de samenhang van de klachten vaak nog onduidelijk
is. Bij nekpatiënten is de mobiliteit en de stabiliteit van de nek afgenomen,
maar daarnaast rapporteren zij ook draaierigheid, duizeligheid, moeite met het
houden van evenwicht en concentratieproblemen (Eck et al., 2001). Er zijn
aanwijzingen voor, dat de oorzaak voor deze symptomen in een verminderde
proprioceptie van de nek liggen. Het directe meten van de proprioceptie is
echter tot heden niet mogelijk.
Neurofysiologisch onderzoek laat zien, dat de sensorische input van de
cervico-oculaire reflex (COR) uit de nek komt. De receptoren zitten in de
spieren en in de facetgewrichten (Hikosaka et al., 1973).
Mogelijk kunnen verandering van de proprioceptie aangetoond worden, door
veranderingen in de synergie van de oogreflexen te meten.
De oogreflexen stabiliseren het netvlies tijdens bewegingen van het hoofd. Deze
reflexen kunnen niet bewust beïnvloedt worden en komen uit drie verschillende
sensorische gebieden: De vestibulo-oculaire reflex (VOR), de cervico-oculaire
reflex (COR) en de optokinetische reflex (OKR). De drie reflexen kunnen
adapteren en passen zich zo aan elkaar aan. Door experimentele stimuli is
duidelijk geworden, dat de COR en de VOR zich aan elkaar kunnen aanpassen.
Afhankelijk van de stimulus nemen de reflexen toe of af (Montfoort et al.,
2008). Dit proces is reversibel (Bronstein et al., 1995).
Bij subjecten met *Whiplash associated disorders* neemt de COR toe, er is
echter geen adaptatie van de VOR of de OKR (Kelders et al., 2005). De reflexen
zijn dan dus niet meer optimaal op elkaar afgestemd.
Montfoort et al. (2006) suggereren, dat mogelijke oorzaken in de afgenomen
mobiliteit van de cervicale wervelkolom, veranderde proprioceptie van de nek of
disorganisatie in het plastische aanpassingsproces van de VOR kunnen zijn. Deze
wanverhouding kan mogelijk leiden tot visuele stoornissen met o.a. lees en
concentratiestoornissen tot gevolg.

Dit onderzoek is op de hypothese gebaseerd dat het meten van reflexmatige
oogbewegingen mogelijk de verbindende schakel tussen de functionele stoornissen
en ervaren beperkingen van nek patiënten kan zijn. Het meten van de reflexen
kan erbij helpen de ernst van de klachten objectief te bepalen.

Doel van de studie
Het doel van deze studie is het ontwikkelen van een functieprofil van mensen
met traumatische en idiopathische chronische nekklachten.
Het functieprofil moet tijdens het diagnostische proces erbij helpen om de door
de patiënt ervaren beperkingen te objectiveren. Het functieprofiel bestaat uit
fysieke parameters, zoals onder andere reflexmatige oogbewegingen,
coordinatieve functies van de cervicale wervelkolom (joint reposition error),
cervicale spierfunctie gemeten met behulp van oppervlakte elektroden en ervaren
cognitieve beperkingen.
Er wordt gekeken of de specifieke objectieve parameters in verband staan met
elkaar en of ze door middel van een multidiscipliare behandeling te beïnvloeden
zijn en of daardoor ook de subjectief ervaren beperkingen afnemen.

De hoofdvraag is:
Kan door middel van het opstellen van een functieprofiel met een beperkt aantal
fysieke parameters een verandering in de mate van beperking van chronische
idiopathische en traumatische nekpatienten geobjectiveerd worden?

De subvragen zijn:
1. Is er een significant verschil tussen de *gain* (ratio tussen snelheid van
stimulus en oogbeweging) van de cervico-oculaire reflex (COR), de
vestibulo-oculaire reflex (VOR) en de opto-kinetische reflex (OKR) bij
subjecten (18-60jaar) met en zonder chronische nekklachten?
2. Is er een correlatie tussen de synergie van de *gain* van de drie
verschillende oogreflexen (COR,VOR en OKR) en de cervicale functie (range of
motion, joint position error)?
3. Wat is de relatie tussen de mate van synergie van de *gain* van de drie
verschillende oogreflexen (COR,VOR en OKR) en de ervaren beperkingen (VAS,
SF36, Neck Disability Index, EQ-5D, Trail making test a;b and Stroop test)?
4. Kan de mate van synergie van de *gain* van de drie verschillende oogreflexen
(COR,VOR en OKR) beïnvloedt worden door een therapeutische interventie
(multidisciplinair behandelprogramma)?
5. Kan een verandering in de mate van synergie van de *gain* van de drie
verschillende oogreflexen (COR,VOR en OKR) door een therapeutische interventie
de ervaren beperkingen verminderen (VAS, SF36, Neck Disability Index, EQ-5D,
Trail making test a;b and Stroop test)?
6. Is de mate van synergie van de *gain* van de drie verschillende oogreflexen
(COR,VOR en OKR) verschillend in de groep met traumatische nekklachten
vergeleken met de groep met niet-traumatische nekklachten?

De opzet van de studie is een longitudinale interventie studie.
Er vinden in totaal 4 meetmomenten plaats:
1. Voor het begin van de 8 weekse niet-interventie periode.
2. Na beeindiging van de niet-interventie periode.
3. Na beeindiging van de 8 weekse interventie periode.
4. 3 maanden na beeindiging van de interventie periode.

De klachtenvrije controlegroep zal eenmalig gemeten worden.

De proefpersonen met nekklachten nemen deel aan 4 metingen die elk ongeveer een
uur duren. Aan het onderzoek zijn geen risico's en geen lichamelijke en
psychische bijwerkingen of ongemakken verbonden. Daarnaast wordt van de
proefpersonen gevraagd om bij elk meetmoment een vragenlijst in te vullen. Dit
duurt ongeveer 10 minuten. Er vindt geen extra lichamelijk onderzoek plaats.
Er wordt getracht om de meetmomenten zoveel mogelijk samen te laten vallen met
aanwezigheid in het Spine& Joint Centre om de reisbelasting zo laag mogelijk te
houden.