Het vaststellen van de effecten van voorbijgaande ernstige endogene stresshormoonexpositie op de structuur en functioneren van emotieregulerende hersenencircuits, alsook de samenhang met cognitie en psychopathologische verschijnselen.
ID
Bron
Verkorte titel
Aandoening
- Hypothalamus- en hypofyseaandoeningen
Synoniemen aandoening
Betreft onderzoek met
Ondersteuning
Onderzoeksproduct en/of interventie
Uitkomstmaten
Primaire uitkomstmaten
I. Wat zijn de (irreversibele) effecten van M. Cushing op de hersenen en wat is
de correlatie met psychopathologie en cognitie?
Verwacht wordt dat bij patiënten met behandelde M. Cushing ten opzichte van
gematchte controles afwijkingen worden gevonden in emotieregulatie circuits
(delen van de prefrontale cortex, cingulaire cortex, basale ganglia,
hippocampus en amygdala omvattend)
II. Zijn er gedeelde en unieke structurele en functionele MRI afwijkingen bij
patiënten met een behandelde M. Cushing en bij patiënten met stemmings en
angststoornissen?
Verwacht wordt dat er na behandeling voor M. Cushing vergelijkbare cerebrale
afwijkingen met vergelijkbare correlaten met psychopathologie worden gevonden
als bij stemmings en angststoornissen, ten opzichte van controles.
III: Zijn er effecten van veel voorkomende polymorfismen van voor het
stresssysteem belangrijke genen op de gedeelde en unieke functionele en
structurele MRI afwijkingen bij patiënten behandeld voor M. Cushing en NESDA
deelnemers?
Verwacht wordt dat bepaalde polymorfismen geassocieerd zijn met meer
uitgesproken afwijkingen en meer psychopathologie bij zowel behandelde M.
Cushing als bij depressie en angst, op basis van predispositie voor een
sterkere ontregeling van de HPA-as, of door een grotere gevoeligheid voor de
schadelijke effecten van hogere cortisolspiegels.
Secundaire uitkomstmaten
nvt
Achtergrond van het onderzoek
De ziekte van Cushing (M. Cushing) is een zeldzame aandoening, gekenmerkt door
een verhoogde endogene productie van het stress hormoon cortisol, wat leidt tot
diverse lichamelijke, maar ook psychische veranderingen. Bij patiënten met
actieve M. Cushing blijkt de prevalentie van diverse psychiatrische
ziektebeelden sterk verhoogd, maar ook na succesvolle behandeling persisteert
psychopathologie in wisselende mate. Ook in de pathofysiologische modellen van
depressieve en angststoornissen wordt verondersteld dat een abnormale activatie
van de stress-as een centrale rol speelt en effect heeft in die gebieden van
het centrale zenuwstelsel die erg gevoelig zijn voor veranderingen in cortisol
spiegels, zoals de hippocampus, de amygdala en meer prefrontaal gelegen
gebieden. Overeenkomstige veranderingen zouden de overeenkomsten in
psychopathologie kunnen verklaren. Als dit juist is, kan M. Cushing een uniek
humaan model zijn om meer zicht te krijgen in de rol en de bijdrage van een
voorbijgaande abnormale stresshormoon expositie in de pathofysiologie van
depressieve en angststoornissen, in het bijzonder op het niveau van
emotieregulerende hersencircuits. Dit is nog niet eerder op systematische wijze
gedaan.
Doel van het onderzoek
Het vaststellen van de effecten van voorbijgaande ernstige endogene
stresshormoonexpositie op de structuur en functioneren van emotieregulerende
hersenencircuits, alsook de samenhang met cognitie en psychopathologische
verschijnselen.
Onderzoeksopzet
Patiënten met behandelde M. Cushing worden volgens hetzelfde structurele en
functionele MRI protocol gescand als de eerder onderzochte deelnemers van de
MRI studie van de Netherlands Study on Depression and Anxiety (NESDA). De data
worden geanalyseerd volgens de binnen de NESDA MRI studie al gebruikte methode.
Inschatting van belasting en risico
De belasting van de deelnemers bestaat uit de MRI scan (1 uur), voorbereiding,
vragenlijsten en speekselverzameling (1 uur). In totaal neemt het onderzoek 2
uur in beslag. Een MRI scan gaat gepaard met hard geluid. Alle deelnemers
worden van adequate gehoorsbescherming voorzien. Er zijn geen risico*s bij
deelname aan deze MRI studie te verwachten.
Publiek
Albinusdreef 2
2333 ZA Leiden
NL
Wetenschappelijk
Albinusdreef 2
2333 ZA Leiden
NL
Landen waar het onderzoek wordt uitgevoerd
Leeftijd
Belangrijkste voorwaarden om deel te mogen nemen (Inclusiecriteria)
- Mannen en vrouwen tussen de 18 en 55 jaar oud.
- Patiënten met behandeld voor M. Cushing door middel van een transsphenoidale operatie met eventueel additionele lokale radiotherapie
- Adequate hormoon substitutie waar nodig
- Patiënten moeten voorbereid en geïnformeerd zijn over de studie.
- Patiënten hebben een toestemmingsformulier getekend
Belangrijkste redenen om niet deel te kunnen nemen (Exclusiecriteria)
- Onvoldoende beheersing van Nederlandse taal
- Voorgeschiedenis van contusio cerebri
- aanwezigheid van niet endocrinologische aandoeningen met mogelijke invloed op
hersenstructuur of functie
- chronisch misbruik van alcohol of drugs
- gebruik van medicatie (anders dan suppletie) die hersendoorbloeding of cognitie kan beïnvloeden en niet twee dagen voorafgaand aan de scan gestopt kan worden, m.u.v. SSRI in stabiele dosering.
- Aanwezigheid van contraindicaties voor MRI scan
i. Claustrofobie
ii. Pacemakers en defibrillators
iii. Zenuw stimulatoren
iv. Intracraniale clips
v. Intraorbitale of intraoculare metale fragmenten
vi. Cochlear implantaten
vii. Ferromagnetische implantaten
Opzet
Deelname
Opgevolgd door onderstaande (mogelijk meer actuele) registratie
Geen registraties gevonden.
Andere (mogelijk minder actuele) registraties in dit register
Geen registraties gevonden.
In overige registers
| Register | ID |
|---|---|
| CCMO | NL34912.058.10 |