De bloedcirculatie gedurende de laatste levensfase.
Observatie van de bloedcirculatie bij patiënten vóór en na herkenning van de stervensfase in het hospice. Een pilotstudie

Als het overlijden van een patiënt op korte termijn, d.w.z. binnen enkele
dagen, onafwendbaar is geworden, is verder medisch ingrijpen met het doel het
leven te verlengen zinloos en potentieel schadelijk. Deze stervensfase wordt in
de praktijk echter regelmatig niet of pas laat herkend, mede door het ontbreken
van een objectieve parameter die de stervensfase zou kunnen bepalen. Een
belangrijke reden hiervoor is dat het fysiologische proces van sterven amper
bekend is.
Een kernsysteem binnen de fysiologie van het menselijk lichaam is de
bloedcirculatie. In de afgelopen jaren is veelvuldig bloedcirculatieonderzoek
verricht - door non-invasieve metingen - bij ernstig zieke patiënten op de
intensive care. Het is gebleken dat met name de bepaling van de microcirculatie
waardevolle informatie kan geven over de prognose en klinische uitkomst van
patiënten.

Het eerste doel van de pilot is om de haalbaarheid van het meten van de
bloedcirculatie bij patiënten gedurende de laatste fase van het leven te
bepalen. Een tweede doel is om het beloop van de kwaliteit van de
bloedcirculatie, met name de microcirculatie, te inventariseren in de
palliatief terminale fase van de ziekte. Afhankelijk van de uitkomsten van de
pilot zal vervolgonderzoek verricht worden waarbij zal worden nagegaan of de
meting van de bloedcirculatie waarde heeft voor de markering van de
stervensfase.

De pilot zal gedurende twee achtereenvolgende weken plaatsvinden. Alle
patiënten die bij aanvang van de pilot in hospice Cadenza verblijven, of
gedurende de eerste week van de meting in het hospice worden opgenomen, en niet
in de veronderstelde stervensfase zitten, zal worden gevraagd deel te nemen aan
de pilot. Na inclusie zal de bloedcirculatie eenmaal gemeten worden (meting A).
Bij alle patiënten bij wie de zorgverleners (de behandelend arts en
verpleegkundigen) veronderstellen dat ze spoedig (dat wil zeggen binnen enkele
dagen) zullen komen te overlijden, veelal gereflecteerd door de inzet van het
Zorgpad Stervensfase - een checklist en patiëntendossier dat kan worden ingezet
vanaf de onderkenning van de stervensfase - zullen de metingen nogmaals worden
uitgevoerd (meting B). Indien de betreffende patiënt niet spoedig overlijdt
maar de verwachting, gedurende de pilot, is wel dat het overlijden zich spoedig
zal aandienen zal de meting nogmaals worden herhaald. Meting B zal maximaal
drie keer gedaan worden. In totaal, meting A en B, zullen er maximaal vier
metingen van de bloedcirculatie per patiënt worden verricht.
De bloedcirculaten wordt gemeten door middel van 4 non-invasieve meetmethoden.
Hiermee zullen parameters van de macrocirculatie (zoals hartfrequentie en
bloeddruk) en microcirculatie (oxygenatie en perfusie) worden bepaald. Naast de
bloedcirculatie zullen meer algemene gegevens, zoals de Karnofsky-score (een
veelgebruikte score binnen de palliatieve zorg), worden bepaald.

Doordat de bepaling van de bloedcirculatie (micro- en macrocirculatie) door
middel van non-invasieve metingen plaatsvindt is de lichamelijke belasting
minimaal. Echter, het naderend overlijden gaat gepaard met veel gevoelens
waardoor deelname aan de studie een emotionele reactie bij de geïncludeerde
patiënten en diens naasten teweeg kan brengen. Hier zal grondig op worden
nagezien.