Lange termijn vasculaire en cerebrale gevolgen van halsbestraling ;Leven na kanker; een hoofd- en halszaak!

Door radiotherapie (RT) geïnduceerde vasculopathie van de arteria carotis met
dientengevolge een verhoogde kans op het ontwikkelen van een herseninfarct is
een bekende lange termijn complicatie van RT van de hals. Voor het ontwikkelen
van preventieve strategieën is meer inzicht in de onderliggende pathofysiologie
nodig.
Onze hypothese is, dat RT van de hals atherosclerose van de arteria carotis
versnelt met secundair hieraan cerebrale vasculaire wittestofafwijkingen of
stille infarcten met dientengevolge niet alleen acute neurologische uitval
zoals een herseninfarct, maar ook een subtielere geleidelijke achteruitgang in
cognitief en motorisch functioneren. Dit zijn potentieel zeer invaliderende
gevolgen met een grote impact op het dagelijks sociaal functioneren van een
jonge patiëntencategorie die kanker heeft overleefd.
We hebben een uniek prospectief cohort van 76 opeenvolgende patiënten die in
het verleden RT van de hals hebben ondergaan en bij wie voor start van de RT
(aangeduid als *baseline*) en 2 jaar daarna Intima Media Thickness (IMT)
metingen van de arteria carotis zijn verricht. We gaan de follow up van dit
cohort uitbreiden tot 6 jaar na RT, waarbij we vijf vraagstellingen zullen
beantwoorden.

De eerste vraag is wat de relatie is tussen RT en echografische/radiologische
tekenen van atherosclerose. De hypothese is dat RT atherosclerose versnelt,
maar het is de vraag of deze door RT geïnduceerde vaculopathie verschilt van de
atherosclerose ten gevolge van andere vasculaire risicofactoren. Dit onderzoek
is thans te maken door nieuwe ontwikkelingen in beeldvormende technieken. Met
een Duplex ultrasonografie en MRI/A van de extra- en intracraniële vaten
zullen we de samenstelling van vaatwandveranderingen en plaques in kaart
brengen.

De tweede vraag is wat de relatie is tussen RT en asymptomatische vasculaire
cerebrale afwijkingen. Het is bekend dat in de algemene populatie stille
herseninfarcten een 5 keer hogere incidentie hebben dan symptomatische
herseninfarcten, wat gecorreleerd lijkt aan carotispathologie. We maken bij de
vervolgstudie een MRI van de hersenen en beoordelen deze op witte stof
afwijkingen, stille infarcten en atrofie.

De derde vraag is wat de relatie is tussen RT en symptomatische vasculaire
events. Indien carotiden of cerebrale arteriën in het bestralingsgebied hebben
gelegen is er een verhoogde kans op het krijgen van een herseninfarct. Wij
vonden in ons cohort een verhoogd risico op een herseninfarct en TIA binnen 2
jaar na RT van de hals. Bij de zes jaars follow up in het hier voorgestelde
onderzoek zullen vasculaire events (herseninfarct, TIA, myocard infarct)
gestructureerd worden gescoord.

De vierde vraag is wat de relatie is tussen RT en loopstoornissen. Binnen de
algemene populatie is er een associatie tussen verlies in cerebrale wittestof
volume of integriteit en loopstoornissen. Om te onderzoeken of dit ook geldt
voor wittestofleasies ten gevolge van RT van de hals gaan we onderzoeken door
een balans- en loopganganalyse af te nemen bij iedere patiënt.

De vijfde vraag is wat de relatie is tussen RT en cognitief functioneren. We
weten dat stille herseninfarcten bij de algemene populatie kunnen leiden tot
cognitieve achteruitgang en dementie. Of dat ook geldt voor patiënten met RT
van de hals is onbekend. Hiertoe gaan we bij iedere patiënt een uitgebreid
Neuro Psychologisch Onderzoek doen. Daarnaast worden gestandaardiseerde
vragenlijsten met betrekking tot angst, depressie en vermoeidheid afgenomen.

Het bestuderen van de oorzaken en lange termijn gevolgen van RT geïnduceerde
vasculopathie van de arteria carotis.

Prospectieve cohortstudie.

Alle patienten hebben reeds op baseline (voor RT) en 2 jara na RT een
laboratoriumonderzoek en duplex van de halsvaten ondergaan.

Bij de huidige follow-up, 6 jaar na RT zullen patienten een dagprogramma
ondergaan, bestaande uit:
- Gestandaardiseerde anamnese en neurologisch onderzoek, ECG
- Nuchter laboratoriumonderzoek (glucose, cholosterol)
- MRI/A hersenen en halsvaten
- Duplex Ultrasonografie van de halsvaten (IMT meting, strain imaging)
- Loopganganalyse
- Neuro Psychologisch Onderzoek en vragenlijsten (HADS, CIS)

Het is te verwachten dat de MRI/MRA afwijkingen zullen laten zien. Ten eerste
zullen afwijkingen gevonden kunnen worden welke samenhangen met de beschreven
hypothesen in dit onderzoeksvoorstel (bv een toegenomen hoeveelheid witte stof
afwijkingen tov de controlegroep). Deze afwijkingen zullen door een
neuroradioloog worden gerapporteerd in het officiële MRI verslag welke
onderdeel wordt van het medisch dossier van patiënt in het EPD, maar zullen
niet separaat aan patiënt of de huisarts worden gerapporteerd tenzij dit
behandelconsequenties heeft. Ten tweede kunnen afwijkingen gevonden worden
gerelateerd aan de primaire oncologische pathologie in het verleden, mocht dit
gebied in het gescande volume liggen. Wanneer er twijfel of overtuiging bestaat
dat dit behandelingsconsequenties heeft (bv een verdenking op recidief), geeft
patient toestemming oude beeldvorming op te vragen ter vergelijking. Deze
afwijkingen zullen worden gerapporteerd in het officiële MRI verslag in het
medisch dossier in EPD, en zullen bovendien schriftelijk worden gerapporteerd
aan de huisarts van patiënt en telefonisch worden toegelicht door de
studiecoördinator. Ten derde kunnen toevalsbevindingen gedaan worden. Wanneer
deze naar inzicht van de bij dit onderzoek betrokken artsen relevant zijn en
een behandelingsconsequentie hebben, zullen deze aan de huisarts van patiënt
gerapporteerd worden.