Cognitieve veroudering en neuroplasticiteit: prefrontale compensatiemechanismen tijdens het uitvoeren van een werkgeheugentaak

Dit project heeft als doel om meer inzicht te verkrijgen in de
werkgeheugen-gerelateerde neurocognitieve veranderingen die plaatsvinden
tijdens normale veroudering en de prodromale stadia van dementie. Onze pilot
studie toonde aan dat ouderen al bij een lage belasting van het werkgeheugen de
prefrontale gebieden van beide hemisferen activeren, waarschijnlijk in een
poging om de leeftijdgerelateerde achteruitgang in prestatie te compenseren.
Ons volgende doel is om vast te stellen of de activatie van prefrontale
hersengebieden en prestatie op cognitieve taken wordt beïnvloed door
werkgeheugentraining. Omdat we geïnteresseerd zijn in de onderliggende
mechanismen van prefrontale compensatie, zullen we zowel individuen includeren
die succesvolle compensatie vertonen, gezonde ouderen, als individuen die geen
succesvolle compensatie vertonen, Mild Cognitive Impairment patiënten.

Het primaire doel is om vast te stellen of prefrontale compensatiemechanismen
tijdens het uitvoeren van werkgeheugentaken versterkt worden door
werkgeheugentraining, zowel in gezonde ouderen als MCI patiënten. Het
secundaire doel is om leeftijd- en ziektegerelateerde neurale en vasculaire
factoren vast te stellen die van invloed zijn op compensatoire hersenactivatie,
en zodoende van invloed kunnen zijn op het resultaat van de cognitieve
training.

Dit is een interventiestudie met crossover design.

Gezonde ouderen en MCI patiënten nemen via hun computer thuis deel aan werkgeheugentraining Cogmed QM. De training bestaat uit 25 sessies van ongeveer 30- 40 minuten en wordt voltooid in 5 weken. Cogmed QM is een evidence based trainingsprogramma met bewezen positieve effecten op werkgeheugencapaciteit en concentratievermogen.

Gegeven de vastgestelde veiligheid van de non-invasieve technieken (fNIRS, TCD,
Finapres, EEG) en de aard van de interventie, d.w.z. een werkgeheugentraining
thuis achter de computer, zijn er geen te voorziene risico's bij deelname aan
deze studie. De onderzoekers hebben ruimschoots ervaring met de toepassing van
de non-invasieve metingen (fNIRS/TCD/Finapres) bij gezonde jongeren, gezonde
ouderen en MCI/Alzheimer patiënten. Deze metingen werden goed verdragen door de
deelnemers.
Voor de gezonde jongeren bestaat de belasting uit één experimentele sessie van
3 uur. Zij zullen niet direct baat hebben bij deelname, maar deze studie zal in
inzicht verschaffen in de uitvoerbaarheid van gecombineerd fNIRS-EEG studies en
zal ons meer inzicht verschaffen in leeftijdgerelateerde veranderingen in
neurovasculaire koppeling.
De belasting voor de deelnemende ouderen en MCI patiënten is aanzienlijk, omdat
de drie bezoeken aan het lab en de training achter de computer thuis tijdrovend
zijn. Desalniettemin kunnen beide groepen veel baat hebben bij de Cogmed QM
werkgeheugentraining. Het Cogmed trainingsprogramma is ontworpen om de
werkgeheugencapaciteit, aandachtsspanne en concentratievermogen te verbeteren.
Eerdere studies (Brehmer et al., 2011;2012) toonde inderdaad aan dat ouderen
een training-gerelateerde verbetering lieten zien in de prestatie op
werkgeheugentaken. Ook werden transfer effecten gevonden naar andere cognitieve
domeinen en een zelfbeoordelingsschaal voor cognitief functioneren in het
dagelijks leven. Cogmed QM training, welke aangeboden wordt door diverse
commerciële klinische praktijken voor 400 euro per deelnemer, wordt om
duidelijke redenen gratis aangeboden aan de deelnemers aan deze studie. Tijdens
de 5 weken durende training, zullen wij wekelijks met de deelnemer contact
opnemen om structuur te bieden, de deelnemers te motiveren en feedback over de
vooruitgang te geven.