GHB neurotoxiciteit, hersenschade tengevolge van GHB-geïnduceerd coma in reguliere GHB-gebruikers,

GHB is oorspronkelijk ontwikkeld als een narcosemiddel, maar wordt sinds de
jaren 1990 regelmatig als recreatieve drug gebruikt (8). GHB verhoogt het
gevoel van euforie, ontspanning, gezelligheid en seksuele drift (13).
Gebruikers van GHB zijn over het algemeen jonge volwassenen (18-30 jaar) die de
drug in clubs of op dansfeesten en *after parties* gebruiken (15,16). Daarnaast
wordt GHB ook gebruikt door andere groepen, zoals bi- of homoseksuele mannen
(2) en studenten (3). In 2009 in Nederland, was de prevalentie van *ooit*
GHB-gebruik 1,3%, terwijl het *afgelopen maand* gebruik was 0,2%, wat aangeeft
dat het gebruik van GHB niet van lange duur is (14). De initiële stimulerende
effecten van GHB worden gevolgd door sedatie. Er is echter een smalle
dosis-respons marge tussen de subjectieve GHB-effecten en de dosis die leidt
tot overdosering (1). Symptomen van een GHB intoxicatie zijn sufheid, slaap,
verwardheid, krampen, collaps, hypostatische pneumonie en coma met
ademhalingsdepressie. Symptomen van GHB intoxicatie treden meestal binnen 4 tot
8 uur op. Het is niet bekend of het ervaren van een GHB geïnduceerde coma leidt
tot een blijvende schade op lange termijn.
In 2009 werden 1200 noodsituaties met GHB gemeld in verband met een bezoek aan
de Eerste hulppost van Nederlandse algemene ziekenhuizen (6 keer hoger dan in
2003). Het merendeel van deze noodsituaties kwamen door een GHB-coma (4).
Verschillende *case studies* van andere afdelingen spoedeisende hulp meldden
ook GHB als een van de belangrijkste redenen voor drug overdosis en
drugsgerelateerde behandelingen op de Eerste Hulp (6,7,9,10,12,16,18) en 72%
van de GHB-roes patiënten scoorden * 12 op de Glasgow Coma Schaal (GCS) (7).
GHB wordt door de gebruikers in het algemeen beschouwd als een veilige en
niet-toxische drug, hoewel GHB potentieel dodelijk en sterk verslavend is. Een
van de problemen (en een kenmerk) van een GHB geïnduceerd coma is dat de
slachtoffers plotseling op de volgende ochtend binnen 5 seconden ontwaken uit
een diepe coma zonder enige klachten (hoofdpijn / kater). Dit geeft de
gebruiker het gevoel dat een GHB coma geen resterende negatieve effecten geeft
(16). Dit verklaart ook waarom veel gebruikers meer dan een coma ervaren. Er
zijn aanwijzingen dat een groot aantal GHB gebruikers een overdosis GHB / coma
ervaren tijdens hun leven (10). Een enquête onder GHB-gebruikers in de VS gaf
aan, dat 66% van 42 gebruikers eens of meerdere keren tijdens het GHB-gebruik
het verlies van bewustzijn meldde (11).
Vergelijkbare cijfers werden gevonden in een cross-sectionele studie van 76
Australische GHB-gebruikers, waarvan 40 patiënten (53%) een GHB-overdosering
hadden ervaren en een derde had dat meer dan drie keer gehad (5). Een Zwitserse
studie meldde dat in een periode van drie jaar, 7 van de 48 GHB coma patiënten
(15%) twee, drie of zelfs zes keer de afdeling spoedeisende hulp hadden bezocht
(10). Tot slot, GHB intoxicaties zijn in verschillende landen, waaronder
Nederland een groeiend probleem, en dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een
gebrek aan besef van de gevolgen van een overdosis en co-inname met andere
geneesmiddelen. Het doel van dit onderzoek is te bepalen of GHB intoxicatie /
coma kan leiden tot neurotoxiciteit (structurele hersenschade). Omdat GHB werkt
als een algemene narcose, wordt verwacht dat er cognitieve en
geheugenstoornissen optreden in GHB-gebruikers, die een of meerdere coma's
hebben ervaren (10).

1. Abanades S, Farre M, Barral D, Torrens M, Closas N, Langohr K, Pastor A, de
la TR. Relative abuse liability of gammahydroxybutyric
acid, flunitrazepam, and ethanol in club drug users. J Clin Psychopharmacol 27:
625-38, 2007.
2. Camacho A, Matthews SC, Dimsdale JE. Use of GHB compounds by HIV-positive
individuals. Am J Addict 13: 120-7, 2004.
3. Camacho A, Matthews SC, Murray CF, Dimsdale JE. Use of GHB compounds among
college students. Am J Drug Alcohol Abuse 31, 6001-607. 2005.
4. Consument en Veiligheid. Ongevallen door gebruik van GHB. Letsel Informatie
Systeem.
http://www.veiligheid.nl/ongevalcijfers/Cijfers-ongevallen-door-gebruik-van-ghb.
2010.
5. Degenhardt L, Dunn M. The epidemiology of GHB and ketamine use in an
Australian household survey. Int J Drug Policy 19: 311-6, 2008.
6. Dietze PM, Cvetkovski S, Barratt MJ, Clemens S. Patterns and incidence of
gamma-hydroxybutyrate (GHB)-related ambulance attendances in Melbourne,
Victoria. Med J Aust 188: 709-11, 2008.
7. Galicia M, Nogue S, Miró O. Liquid ecstasy intoxication: clinical features
of 505 consecutive emergency department patients. Emerg Med J 28, 462-466. 2011.
8. Kam PC, Yoong FF. Gamma-hydroxybutyric acid: an emerging recreational drug.
Anaesthesia 53: 1195-8, 1998.
9. Krul J, Girbes ARJ. Gamma-hydroxybutyrate: Experience of 9 years of
gamma-hydroxybutyrate (GHB)-related incidents during rave parties in The
Netherlands. Clin Tox 49, 311-315. 2011.
10. Liechti ME, Kunz I, Greminger P, Speich R, Kupferschmidt H. Clinical
features of gamma-hydroxybutyrate and gamma-butyrolactone toxicity and
concomitant drug and alcohol use. Drug Alcohol Dep 81, 323-326. 2006.
11. Miotto K, Darakjian J, Basch J, Murray S, Zogg J, Rawson R.
Gamma-hydroxybutyric acid: Patterns of use, effects and withdrawal. Am J Addict
10, 232-241. 2001.
12. Munir VL, Hutton JE, Harney JP, Buykx P, Weiland TJ, Dent AW.
Gamma-hydroxybutyrate: a 30 month emergency department review. Emerg Med
Australas 20: 521-30, 2008.
13. Sumnall HR, Woolfall K, Edwards S, Cole JC, Beynon CM. Use, function, and
subjective experiences of gammahydroxybutyrate (GHB). Drug Alcohol Depend 92,
286-290. 2008.
14. van Laar M, Crurs G, van Gageldonk A, van Ooyen-Houben M, Croes E, Meyer R,
Ketelaars A. The Netherlands Drug Situation 2010: Report to the EMCDDA by the
REITOX National Focal Point. Utrecht: Trimbos Institute: Netherlands Institute
of Mental Health and Addiction, p. 1-195, 2011.
15. van Laar M, Cruts AA, van Ooyen-Houben MM, Meijer RF, Brunt T. Netherlands
National Drug Monitor. NDM Annual Report 2009. Trimbos Instituut, Utrecht. 2010.
16. Van Sassenbroeck DK, De NN, De PP, Belpaire FM, Verstraete AG, Calle PA,
Buylaert WA. Abrupt awakening phenomenon associated with gamma-hydroxybutyrate
use: a case series. Clin Toxicol (Phila) 45: 533-8, 2007.
17. Zvosec DL, Smith S, Porrata T, Strobl A, Dyer JE. Case series of 226
gamma-hydroxybutyrate-associated deaths: lethal toxicity and trauma. Am J Emerg
Med 29, 319-332. 2010.

Drugverslaving komt in een flink deel van de bevolking voor en resulteert in
een significant aantal negatieve persoonlijke gevolgen (bijvoorbeeld verlies
van banen, psychosociale problemen) en hoge kosten voor de samenleving
(werkverzuim, behandelingskosten). GHB wordt steeds populairder en een
toenemend aantal GHB-gebruikers meldt zich bij spoedeisende eerste hulp van
algemene ziekenhuizen. Onderzoek naar risicofactoren en de potentiële
schadelijke effecten van GHB gebruik is dus zeer relevant. De huidige kennis
over neurobiologische indicatoren van hersenbeschadiging door GHB gebruik of
door een GHB coma is erg gering. Echter, de negatieve effecten van
vergelijkbare sederende drugs (algemene narcosemiddelen, ketamine en alcohol)
op het geheugen en andere cognities worden in de wetenschappelijke literatuur
vaak beschreven.
Het vaststellen van ernstige nadelige bijwerkingen van een GHB-overdosering
(die leidt tot coma) kan nuttig zijn om het foutieve overtuiging onder
GHB-gebruikers dat GHB is een veilige drugs is te pareren. De huidige studie
zal zorgen voor een betere kennis over de neurobiologische risicofactoren van
het recreatief GHB gebruik. Dit kan leiden tot een grotere bewustwording onder
GHB-gebruikers en beleidsmakers van *drug policies* over de gezondheidsrisico's
van GHBgebruik. Indien wordt bevestigd dat GHB neurotoxisch is, kan deze
waarneming worden gebruikt om de recreatieve GHB gebruikers objectief te
adviseren (informatiecampagne's) en het grote publiek uit te leggen dat GHB
geen onschuldige drug is.
De belangrijkste te testen hypothese is dat één of meer coma (*s) ('going out')
als gevolg van een GHB-overdosering een belangrijke risicofactor is van
neurotoxische schade in verschillende hersengebieden.

Specifieke onderzoeksvragen zijn:
a) Leidt de blootstelling aan hoge doseringen GHB, waarvan bekend is dat zij
een coma induceren, tot structurele hersenschade op basis van MRI-beelden (DTI)?
b) Is het effect van GHB-coma*s dosis-afhankelijk? M.a.w. leiden meerdere
coma*s tot meer schade dan een enkele coma op basis van MRI-beelden?
c) Vermindert de blootstelling aan hoge doses doseringen GHB, waarvan bekend is
dat zij een coma induceren, de geheugenfunctie en andere cognitieve vermogens,
zoals gemeten via gevalideerde psychologische testen en MRI beelden (DTI)?
d) Komen de MRI-bevindingen overeenkomen met de psychologische uitleesmaten van
geheugen en andere cognitieve vermogens?
e) Wat zijn de klinische en socio-demografische kenmerken van GHB-gebruikers,
die herhaaldelijk 'out' gaan?

Open onderzoek waarbij gebruik gemaakt wordt van gestructureerde interviews,
cognitieve
taken, vragenlijsten en DTI-scans van de hersenen.

De proefpersonen hebben drie contactmomenten in het centrum van Amsterdam.
1. inclusie (verschillende locaties van de horeca)
2. groepsessie over gebruikprofiel. Locatie: (bij voorkeur) op het
Bonger-Instituut.
3. * dag om de vragenlijsten in vullen en de neurocognitieve taken (cognitieve-
en geheugenfunctie) uit te voeren plus het scannen (maximal 60 minuten). De
deelnemers zullen voeren taken binnen en buiten de scanner.
Locatie: UvA Psychologie, Roeterseiland.
Het is mogelijk dat contactmoment 1 en 2 worden gecombineerd.