Building Blocks: Bouwstenen van emotie, cognitie en gedrag: hersenscan

Apolipoprotein E (APOE) is de sterkste genetische risicofactor voor het
ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer, met een wel veertienvoudig verhoogd
risico voor e4e4 dragers. Hoewel de exacte rol van APOE grotendeels onbekend
is; is het e4 allel overtuigend geassocieerd met cognitief functioneren, brein
activiteit en weefsel schade in oudere personen en personen met de ziekte van
Alzheimer of schizofrenie.

Echter, de effecten van APOE in de jongere populatie zijn nog steeds
onduidelijk; grote studies in de algemene bevolking ontbreken. In
niet-aangedane personen is APOE-e4 geassocieerd met een slechter episodisch
geheugen en globale cognitief vermogen. Sommige studies lieten echter een
beschermend effect zien van APOE op jonger leeftijd (antagonistische
pleiotropie). Associaties tussen APOEe4 en breinatrofie zijn sterker dan voor
cognitieve maten. Functionele magnetische resonantie imaging (fMRI) studies
hebben ook tegenstrijdige effecten laten zien.

Samenvattend is de e4 variant sterk gerelateerd aan breinatrofie wat vooraf zou
kunnen gaan aan gedragseffecten. Echter, de meeste studies hebben slechts
e4-dragers vergeleken met niet dragers (met ontbrekende of minimale aantallen
e4e4 dragers), werden uitgevoerd in populaties ouder dan 60 jaar, of in
selectieve of beperkte datasets. Bovendien zou in veel studies de groep APOE-e4
dragers te gezond kunnen zijn door een uitval van e4-dragers door rivaliserende
risicofactoren of aandoeningen.

Het doel van deze extra meting is om te bepalen wat de effecten zijn van APOE
op het volume en de activiteit van de hippocampus, een essentiële structuur in
Alzheimer*s pathologie, in de algemene bevolking op jonge leeftijd. Specifiek
willen we onderzoeken wat het effect is van het APOEe4 allel op hippocampus
activiteit (3T MRI scanner, studie 1) en op volume van hippocampale
substructuren (7T MRI scanner, studie 2) in de jonge algemene bevolking.

Voor dit project zullen we personen rekruteren die hebben deelgenomen aan de
Building blocks studie (UMC protocol#: 06/319) op basis van hun APOE genotype
voor aanvullende MRI metingen. Voor de Building blocks studie selecteerden we
personen uit het Leidsche Rijn Gezondheidsproject, een algemeen bevolking
onderzoek, op basis van een zeldzaam genotype (bv. APOE e2 en e4) waardoor we
een relatief grote dataset van hoogrisico personen en gematchte controle
personen konden verzamelen. Door deze strategie kunnen we zeer efficiënt het
onderscheidingsvermogen (de power) van de studie vergroten omdat we de dragers
van zeldzame hoogrisico varianten selecteren. Dit design is mogelijk door
deelnemers uit een dynamisch populatie cohort, het Leidsche Rijn Gezondheids
Project (LRGP) te rekruteren.

Twee MRI sessies van ongeveer 50 (3T) en 30 (7T) minuten zullen worden
uitgevoerd. Daarnaast zullen twee geheugen taken worden afgenomen (20 minuten).
MRI is een invasieve techniek met een minimale overschrijding van
verwaarloosbaar risico. Deelnemers hoeven niet op enige wijze geprepareerd te
worden voor het onderzoek. De data wordt uitsluitend voor wetenschappelijk
onderzoek gebruikt. Echter, structurele pathologie kan opgemerkt worden aan de
hand van een scan. Als medische behandeling nodig lijkt zal de proefpersoon
hiervan op de hoogte worden gebracht.
Geen direct voordeel is te verwachten van deelname aan deze studie.
Uiteindelijk zal een beter begrip van de effecten van APOE en de geassocieerde
psychopathologie kunnen bijdrage aan verbeterde diagnose, vroege detectie en/of
predictie van behandeluitkomst.