Risicofactoren en gevolgen van atrofie van de hippocampusformatie in patiënten met manifest vaatlijden: de SMART-Medea studie

Cognitieve achteruitgang en depressieve symptomen komen vaak voor op oudere
leeftijd, en komen ook vaak in combinatie samen voor. Echter, het is
onduidelijk wat de onderliggende oorzaken zijn van de relatie tussen depressie
en cognitieve achteruitgang. Vasculaire schade en atrofie van de hippocampus op
MRI zijn geassocieerd met zowel cognitieve achteruitgang als depressie, maar
eveneens met normale veroudering. In dit opzicht zijn deze neurobiologische
markers relatief aspecifiek. Met conventionele MRI (1.5-3T) is het mogelijk om
de entorhinale cortex apart van de rest van de hippocampus af te beelden.
Onderzoek toont aan dat de entorhinale cortex is aangetast in een eerder
stadium van cognitieve achteruitgang/de ziekte van Alzheimer dan de rest van de
hippocampus. Onze hypothese is dat de entorhinale cortex en de rest van de
hippocampus differentieel de kans op cognitieve achteruitgang en depressie
vergroten, en dat ze differentieel zijn geassocieerd met risicofactoren.
Recent hebben wij het mogelijk gemaakt om de overige subgebieden van de
hippocampus te visualiseren en betrouwbaar te meten met ultra-hoge veldsterkte
MRI (7T). Onze hypothese is dat deze subgebieden eveneens differentieel zijn
geassocieerd met risicofactoren en differentieel zijn aangetast bij depressie
op oudere leeftijd en cognitieve achteruitgang.

Het primaire doel is het onderzoeken van 1a) risicofactoren voor atrofie van de
entorhinale cortex in vergelijking met risicofactoren voor atrofie van de rest
van de hippocampus op 1.5T MRI over een follow-up periode van 7 jaar, en 1b)
onderzoeken in hoeverre de entorhinale cortex en de rest van de hippocampus
differentieel het risico op cognitieve achteruitgang en depressie op latere
leeftijd vergroten over een follow-up periode van 7 jaar in patiënten met
manifest vaatlijden.

Het tweede doel is 2a) te onderzoeken of subgebieden binnen de rest van de
hippocampus, gemeten met 7T MRI, differentieel gerelateerd zijn aan cognitieve
achteruitgang en depressie op latere leeftijd, en 2b) te bekijken wat de
risicofactoren zijn voor atrofie van de hippocampus subgebieden op 7T MRI in
patiënten met manifest vaatlijden.

Onderzoeksopzet voor doelstelling 1 is een prospectief observationeel onderzoek
en voor doelstelling 2 een cross-sectioneel onderzoek.

De belasting van het onderzoek bestaat uit een bezoek aan het UMC Utrecht op
een doordeweekse dag, die bijna de hele dag in beslag zal nemen en het thuis
invullen van een extra vragenlijst. Mocht er een vermoeden zijn van een
zwangerschap, dan zal voor het uitvoeren van de 7T MRI-scan een
zwangerschapstest uitgevoerd worden.
De risico's voor de proefpersonen zullen bestaan uit een kortdurend gevoel van
misselijkheid of draaierigheid na de MRI. Deze risico's zullen geen blijvende
schade veroorzaken, maar slechts kortdurend klachten geven.