Lange-termijn effecten van SSRIs op de (late) ontwikkeling van het brein in OCD patienten: Een retrospectieve MRI studie.

Van de medicatie die wordt voorgeschreven in de pediatrische patiëntenpopulatie
heeft in 50-90% van de gevallen nooit een klinische trial plaatsgevonden met
kinderen, slechts volwassen populaties zijn onderzocht. Ongeveer 100 miljoen
kinderen in de Europese Unie krijgen op deze manier 'off-label' medicatie
voorgeschreven die niet is goedgekeurd voor de doelgroep. Zij lopen hiermee het
risico op nadelige reacties op de medicatie of ondervinden in het geheel geen
therapeutisch effect, bovendien zijn de gebruikte doseringen vaak gebaseerd op
niet meer dan een schatting. Deze schattingen zijn gebaseerd op de, vaak
incorrecte, aanname dat kinderen op eenzelfde manier reageren op de therapie
als volwassenen. Antidepressiva, en dan met name de SSRI*s, behoren na
methylfenidaat (Ritalin®) tot de meest voorgeschreven psychofarmaca onder
kinderen en jongeren. Zij worden overwegend voorgeschreven voor de behandeling
van ernstige depressie- en angstklachten. In 2007 werden alleen al in Nederland
8.500 jeugdigen onder de 21 jaar behandeld met SSRI*s en het aantal
voorschriften laat al jaren een stijgende lijn zien. Dit ondanks het feit dat
de veiligheid en effectiviteit van het gebruik van deze middelen bij kinderen
ter discussie staat. Hoewel veilig geacht voor gebruik in volwassenen, zijn
deze middelen onvoldoende getest in kinderen en er is dan ook weinig bekend
over de effecten op de normale hersenontwikkeling. SSRI*s verhogen de
extracellulaire serotonine (5-HT) concentratie door de blokkade van 5-HT
transporters (SERT). Verscheidene dierstudies hebben aangetoond dat het
farmacologisch manipuleren van serotonine concentraties in de vroege jeugd de
uitgroei van het serotonerge systeem kan verstoren. Recentelijk hebben MRI
experimenten van onze groep laten zien dat chronische behandeling met de SSRI
fluoxetine in jeugdige ratten op latere leeftijd tot een toename in de respons
op een acute 5-HT challenge leidt, terwijl bij volwassen dieren juist een
verminderde respons tonen. Dit duidt op leeftijdsafhankelijke effecten van de
SSRI behandeling op het functioneren van het 5-HT systeem (Klomp et al., 2012).

De (leeftijdsafhankelijkheid van) lange-termijn effecten na chronische
behandeling met SSRIs gedurende de adolescentie of gedurende de volwassenheid
op de uitgroei en functie van het 5-HT systeem met behulp van state-of the art
MRI technieken en andere, meer indirecte, maten van serotonerg functioneren
bestuderen in een homogene groep van patienten met obsessief-compulsieve
stoornis.

Een cohort studie waarin personen met (geschiedenis van) OCD worden
geselecteerd op basis van hun blootstelling (blootgesteld en niet blootgesteld)
aan SSRIs en moment van blootstelling (tijdens adolescentie of tijdens
volwassenheid) waarbij met behulp van (farmacologische) MRI, gedragstaken en
hormoonmetingen de serotonerge functie en connectiviteit wordt gemeten en het
(interactie) effect van de behandeling en leeftijd (van behandeling) wordt
bestudeerd.

Belasting onderzoek, totaal 4 uur:

- Neuropsychologisch onderzoek, speeksel monsters voor DNA, vragenlijsten
invullen (1,5 uur)

- Infuus prikken, toediening citalopram (7,5 mg)

- MRI scan (1 uur)

- 5 cortisol afnames thuis uit het speeksel, via kauwen op watjes

Risico's:
De intraveneuze toediening van een lage dosering citalopram wordt over het
algemeen zeer goed verdragen (zie ook sectie 5 van het studieprotocol) en geeft
geen risico's voor de gezondheid. Minimale belasting, dit bestaat vnl. uit het
aanprikken van het infuus.
Neuropsychologisch onderzoek, speeksel monsters, vragenlijsten en MRI scan:
geen toegevoegd risico, minimale belasting.