Effectiviteit van Cone Beam CT ten opzichte van een orthopantomogram voorafgaand aan het verwijderen van de verstandskies in de onderkaak: een gerandomiseerd klinisch onderzoek.

Het verwijderen van verstandskiezen is een van de meest uitgevoerde
verrichtingen door de mond-kaak-aangezicht chirurg. Zoals bij elke chirurgisch
procedure kunnen bij het verwijderen van verstandskiezen complicatie optreden.
Een gevreesde complicatie is schade aan de nervus alveolaris inferior (NAI),
waardoor aan de aangedane zijde het gevoel in de ondertanden, kin en onderlip
afneemt, verandert of zelfs helemaal verdwijnt. Mensen ervaren dan een *doof*
gevoel in de lip en/of de kin, zoals na een verdoving bij de tandarts. Vaak is
de gevoelsuitvalbeschadiging tijdelijk en keert het gevoel binnen een paar
maanden weer terug. In een klein percentage kan het veranderde gevoel blijvend
zijn (<1%).
De meest evidente risico factor voor het ontstaan van schade aan de NAI is een
nauwe realtie tussen de wortel van de verstandskies en de canalis mandibularis.
Wanneer een nauwe relatie wordt gezien op de orthopantomogram, neemt de kans op
het ontstaan van schade aan de NAI toe. Om de kans op zenuwschade te verkleinen
wordt voor het verwijderen van een verstandskies een orthopantomogram gemaakt.
Aan de hand hiervan kan de chirurgische techniek aangepast worden om de kans op
zenuwschade zoveel als mogelijk te verkleinen. Deze methode van beeldvorming
laat alleen een 2-dimensionaal beeld zien. Een nieuwe mogelijkheid van
beeldvorming is de cone beam CT. Dit geeft een 2 tot 6 keer hogere
stralingsbelasting, maar ook informatie over de buccolinguale richting van de
zenuw.
Tot heden is geen literatuur beschikbaar waaruit een evidence-based
effectiviteit van het gebruik van preoperatieve CBCT wordt aangetoond. Het is
niet duidelijk of een CBCT daadwerkelijk de kans op zenuwschade kan
verkleinen.

Om te onderzoeken of een CBCT meerwaarde heeft ten opzichte van een
orthopantomogram voorafgaand aan het verwijderen van de verstandskies in de
onderkaak bij patienten met een nauwe relatie tussen de wortel van de
verstandskies en het mandibulaire kanaal.

Dit betreft een parallel-groep gerandomiseerd klinisch onderzoek. Alle
patienten die de poli MKA-chirurgie bezoeken in verband met het verwijderen van
een verstandskies, krijgen bij aanvang zoals gebruikelijk een orthopantomogram.
Op basis van deze opname worden patienten met een nauwe relatie tussen de
wortel en de zenuw gevraagd voor deelname aan het onderzoek.
In één groep zullen de patiënten voor het verwijderen van de verstandskies
alleen de standaard orthopantomogram krijgen. In de tweede groep zullen
patienten aanvullende op het orthopantomogram een CBCT krijgen.
Een week postoperatief zullen patienten getest worden op schade van de nervus
alveolaris inferior door een geblindeerde onderzoeker.

Een andere procedure in deze studie vergeleken met de standaard behandeling, is
dat de helft van de patiënten met een verhoogd risico op schade aan de NAI
worden onderworpen aan hogere stralingsbelasting met een factor van 2-6 in
vergelijking met een CBCT. Hoewel deze stralingsbelasting hoger is in
vergelijking met de orthopantomogram (OPT), bedraagt de effectieve dosis
slechts 3,2% tot 7,5% van de jaarlijkse achtergrondstraling in Nederland.
Het verwijderen van verstandskiezen is één van de meest uitgevoerde
chirurgische behandelingen in veel landen. Door toenemend gebruik van CBCT kan
de gemiddelde stralingsbelasting veroorzaakt door de mondzorg en financiele
last voor de samenleving toenemen. Anderzijds bestaat een mogelijkheid dat de
nieuwe beeldvormingstechniek het risico op postoperatieve complicaties na
verwijderen van verstandskiezen verkleint. Er is dan ook een grote behoefte
aan wetenschappelijk onderzoek om hier meer inzicht in te krijgen.