Deeltijd Mentalization-Based behandeling versus Intensieve Ambulante Mentalization-Based behandeling voor patienten met een ernstige borderline persoonlijkheidsstoornis: Een multi-center vergelijkende gerandomiseerde klinische studie

Borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) genereert veel last voor individuele
patienten, de samenleving, gezondheidszorg en de economie en dit geldt zeker
voor patienten met een ernstige BPS. Tot enige tijd geleden werden deze
patienten vaak geweigerd van (curatieve) behandeling, omdat clinici
pessimistisch waren over hun potentieel om te veranderen, en omdat er in de
geestelijke gezondheidszorg geen gespecialiseerde behandelprogramma's hadden
voor deze patientengroep. Patienten met ernstige BPS laten vaak meervoudig
probleemgedrag zien dat interfereert met hun eigen behandeling en de
behandeling van anderen (bijv. geweld, agressie, middelenmisbruik, niet komen
opdagen). Implementatie van behandelingen voor deze groep is dus belangrijk
niet alleen voor de patienten zelf, maar ook om de druk op de mentale
gezondheidszorg te verminderen. Het onderzoeken van de (kosten)effectiviteit
van verschillende behandeldoseringen zorgt mogelijk voor gezondheidswinst op
korte termijn en zorgt voor een reductie in gezondheidszorgconsumptie en kosten
op de lange termijn.

Twee RCTs hebben de effectiviteit aangetoon van Mentalization-Based Treatment
(MBT) voor patienten met een ernstige borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS)
in een dagklinische setting (Day-Hospital; MBT-DH) versus gebruikelijke zorg en
voor MBT in een intensieve ambulante setting (Intensive Outpatient; MBT-IOP)
versus gestructureerde klinische behandeling. In deze RCTs verschilden
patienten in MBT-DH en MBT-IOP in termen van ernst bij aanvang van behandeling.
Omdat MBT-DH twee keer duurder is dan MBT-IOP is een vergelijkende studie naar
de kosteneffectiviteit van beide MBT-doseringen aangewezen. Deze RCT toetst de
(kosten)effectiviteit van MBT-DH ten opzichte van MBT-IOP.

Het primaire doel van dit onderzoek is om de effectiviteit van MBT-deeltijd en
MBT-ambulant met elkaar te vergelijken. Een tweede doel is het exploreren van
de kosteneffectiviteit en potentiele baseline variabelen die kunnen helpen bij
behandelselectie procedures en het optimaliseren van de (kosten)effectiviteit.

Multicentre RCT met MBT-DH vs MBT-IOP in patienten met ernstige BPS.

Om de (kosten)effectiviteit van MBT-DH en MBT-IOP te meten, wordt een RCT
uitgevoerd in een klinische setting. Drie GGZ-instellingen met vier
behandellocaties nemen deel aan deze study: 1) de Viersprong, locatie Bergen op
Zoom, 2) de Viersprong, locatie Amsterdam, 3) Arkin, locatie Amsterdam en 4)
Lentis, locatie Groningen. Twee locaties (1 en 3) zullen elk twee MBT-DH en
twee MBT-IOP groepen realiseren die elk bestaan uit uitsluitend gerandomiseerde
patienten die deelnemen aan het onderzoek. De andere twee locaties (2 en 4)
zullen elk deelnemen met één MBT-DH groep en één MBT-IOP group, waarbij ook
hier de groepen bestaan uit gerandomiseerde patienten die meedoen aan het
onderzoek.

Alle patienten die vanuit de intake door worden gestuurd naar de MBT-afdeling,
krijgen hier een gesprek met een psychotherapeut van MBT. Gedurende dit gesprek
worden exclusiecriteria voor het onderzoek nagegaan en krijgt de patient
informatie over de behandelingen en het onderzoek mee naar huis. Patienten
krijgen een week de tijd om deelname aan het onderzoek te overwegen. Na het
orientatiegesprek wordt de MBT-indicatie van de patient al dan niet definitief
gemaakt binnen het MBT-team. Hierna wordt de patient uitgenodigd voor een
plaatsingsoverleg, waarin de psychotherapeut de al dan niet definitieve
MBT-indicatie aan de patient voorlegt. De patient geeft aan of hij het hiermee
eens is en of hij wil deelnemen aan het onderzoek. Indien ja, wordt hier het
informed consent ingevuld. Hierna wordt patient gevraagd de eerste
onderzoeksmeting in te vullen, waarna de patient wordt gerandomiseerd.

Beide MBT-doseringen hebben een maximum duur van 18 maanden, gevolgd door een
nabehandelingstraject (ook maximaal 18 maanden).
Patienten worden op verschillende momenten uitgenodigd voor onderzoeksafnames:
na definitieve indicatiestelling MBT, bij begin van de behandeling en na 6, 12,
18, 24, 30 en 36 maanden na start behandeling. Als een patient niet mee wenst
te doen aan het onderzoek, krijgt hij de standaardzorg aangeboden die bij de
betreffende instelling gangbaar is.

MBT-DH omvat dagelijkse groepspsychotherapie, wekelijkse individuele psychotherapie, vak- en schrijftherapie gedurende 5 dagen/week. MBT-IOP bestaat uit tweewekelijkse groepspsychotherapie en wekelijkse individuele psychotherapie. Beide MBT-varianten bestaan uit twee fasen van ieder maximaal 18 maanden (hoofd- en nabehandeling).

Deelname aan dit onderzoekt leidt tot minimale risico's. MBT zal gegeven worden
door geoefende professionals die gewend zijn om te werken met patienten met
BPS-kenmerken. Deelname aan het onderzoek houdt deelneme in aan relatief
tijdrovende interviews en vragenlijsten die tot wat draaglast kunnen leiden,
maar geen specifiek risico met zich meebrengen. Studies hebben geen iatrogene
effecten van MBT aangetoond. Studies hebben juist aangetoond dat MBT samenhangt
met symptoom- en interpersoonlijke verbetering, verminderen van
zelfbeschadiging, crisisinterventies en suicidaliteit. Daarbij zal het safety
board (zie onderzoeksprotocol) elke potentieel negatieve gebeurtenis
(bijvoorbeeld suicide) die mogelijk samenhangt met de behandeling, in de gaten
houden. Dit zou uiteindelijk kunnen leiden tot het stoppen van het onderzoek of
een tak van het onderzoek zou in de gaten gehouden worden door de oorsprong
en/of frequentie van de ongewenste voorvallen.