Internetbehandeling van volwassenen met een fobie in de GGZ: een doelmatigheidsstudie

Angststoornissen zijn de op een na meest voorkomende ziekten in Nederland. Het
hiermee gepaard gaande verlies van kwaliteit van leven voor deze patiënten is
enorm en gaat gepaard met hoge gezondheidszorgkosten. Van alle angststoornissen
komen fobieën het meest voor (sociale fobie, agorafobie en specifieke fobie).
Zeventien procent van de Nederlandse populatie heeft last van een fobie,
waarvan 11% in het laatste jaar. Van de Nederlandse bevolking voldoet 7,1% aan
de criteria voor een specifieke fobie. Sociale fobie geeft een jaar prevalentie
van 4.8% en agorafobie heft een jaar prevalentie van 1.6%. Co morbiditeit komt
vaak voor bij fobieën. Zo heeft bijv. 40.6% van de mensen die een sociale fobie
hebben, ook een stemmingsstoornis, en 61.8% heft een andere angststoornis naast
de fobie. Fobieen geven dan ook serieuze functionele beperkingen op zowel
school-, sociale en werkdomeinen. Dit gaat vaak samen met een verlies van
kwaliteit van leven, flinke economische kosten en verhoogd zorggebruik.

Hoewel diverse meta-analyses hebben laten zien dat begeleide zelfhulp via
internet effectief is bij de behandeling van angststoornissen, is de
doelmatigheid daarvan binnen de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) nog niet
onderzocht. In dit beschreven project willen we de doelmatigheid onderzoeken
van een op internet-gebaseerde begeleide zelfhulpmodule voor fobieën binnen de
GGZ. Het gaat om een equivalentiestudie waarbij we willen aantonen dat met
behulp van deze zelfhulpinterventie dezelfde klinische effecten bereikt kunnen
worden maar dat de kosten lager zijn.

Het gaat om een gerandomiseerde trial naar patienten met een fobie die zich
aanmelden voor behandeling bij de reguliere GGZ. Zij worden gerandomiseerd
naar (1) de zelfhulpinterventie of (2) gangbare zorg. De zelfhulpinterventie
wordt aangeboden direct na aanmelding, in de wachttijd voor reguliere
behandeling. Alle patienten, in beide groepen, krijgen na 5 weken alsnog het
aanbod voor reguliere zorg.

De internet cursus (Fobieën onder controle) is gebaseerd op exposure therapie. We hebben exposure therapie als basis gekozen omdat de effectiviteit hiervan voor patiënten met een fobie ruimschoots bewezen is. Deze interventie is gebaseerd op een eerder gepubliceerd zelfhulpboek (geschreven door drs. Manja de Neef en prof. Cuijpers), welke gebruikt is in een televisieserie over zelfhulp bij fobieën (door Teleac/Not). In de behandeling wordt van patiënten verwacht dat ze zichzelf gradueel blootstellen aan hetgene waar ze een fobie voor hebben. Daarnaast zijn er modules toegevoegd in de cursus die ook effectief gebleken zijn en hun oorsprong vinden in de cognitieve gedragstherapie (zoals taak concentratie training, of ontspanningsoefeningen). De cursus duurt 5 weken en wekelijks krijgt de patient nieuwe informatie en huiswerkodrachten. De patient krijgt wekelijks feedback op deze huiswerkopdrachten van getrainde coaches. Dit contact heeft als bedoeling om de patiënten te ondersteunen om de cursus en de bijbehorende opdrachten zo goed mogelijk te doorlopen. Deze ondersteuning wordt geboden door de VU, afdeling Klinische Psychologie. Integriteit wordt gewaarborgd door een onafhankelijke psychotherapeut die de ondersteunende mails zal nakijken. De cursus is momenteel beschikbaar en in een eerder >pilot> studie getest.

nvt