Online dienstverlening voor adolescenten met psychosociale problemen: proefimplementatie en effectevaluatie binnen de preventieve Jeugdgezondheidszorg

Relatief veel (19-28%) adolescenten kampen met psychosociale problemen van
verschillende aard. Deze problemen kunnen lijdensdruk en een beperking van het
functioneren tot gevolg hebben. Daarnaast is het bekend dat psychosociale
problemen van adolescenten zich kunnen voortzetten op volwassen leeftijd,
waardoor er problemen in het dagelijkse leven van de volwassene kunnen
ontstaan. Dit kan weer leiden tot de toename van het gebruik van
gezondheidsvoorzieningen en daardoor resulteren in hogere ziektekosten. Daarom
is het belangrijk om psychosociale problemen bij adolescenten te voorkomen of
tijdig te behandelen. Het is ook bekend is dat een meerderheid van de
adolescenten met psychosociale problemen geen deskundige hulp ontvangt, omdat
het voor veel adolescenten moeilijk is (hoge drempel) om zelf deskundige hulp
voor hun problemen te zoeken en te vinden. Blijkbaar zijn de bestaande
zorgvoorzieningen (in de nulde en eerste lijn, zoals die van de JGZ en
huisarts) niet voldoende in staat om adolescenten met psychosociale problemen
te bereiken. Daarom zoeken we als JGZ naar mogelijkheden om deze doelgroep
beter te bereiken. Hierbij is het aanbieden van (anonieme) hulp of
ondersteuning via internet (door middel van e-mail en/of chat contact, wat wij
online dienstverlening noemen) een kansrijke optie. Uit recent door ons
uitgevoerd vooronderzoek wordt ook bevestigd dat adolescenten een sterke
behoefte hebben aan hulp via internet.

Het primaire doel van dit onderzoek is de vernieuwing van de
uitvoeringspraktijk Jeugdgezondheidszorg (JGZ) door toevoeging van online
dienstverlening voor adolescenten met psychosociale problemen als een
innovatieve werkwijze, aanvullend aan de reguliere werkwijze. De
proefimplementatie en de effecten van deze online dienstverlening, in
vergelijking met de reguliere dienstverlening door de JGZ, worden onderzocht.
Hiermee kan worden beoordeeld of online dienstverlening een additionele plaats
zou kunnen krijgen in het hulpaanbod van de JGZ voor adolescenten met
psychosociale problemen. Het uiteindelijke doel is dan ook om op die manier
meer adolescenten met psychosociale problemen te bereiken en daarmee meer
adolescenten met psychosociale problemen een hulpaanbod te kunnen doen.

Het secundaire doel van dit onderzoek is inzicht te krijgen in de faciliterende
en belemmerende factoren waarmee rekening gehouden dient te worden bij de
proefimplementatie van online dienstverlening (procesevaluatie), bij de
verschillende betrokkenen (adolescenten met psychosociale problemen en JGZ
medewerkers).

Er wordt een voldoende aantal (300) adolescenten "at risk", van enkele tweede
klassen van voortgezet onderwijs scholen in Zuid-Limburg, op basis van de
"Triage" door het JGZ-team bij de preventieve gezondheidsonderzoeken van de
reguliere werkwijze geselecteerd voor het onderzoek. Voorwaarde voor inclusie
bij dit onderzoek is dat adolescenten een verhoogde totaalscore (score 12 en
hoger) bij de SDQ vragenlijst hebben. Door middel van stratificatie bij de
randomisatie wordt er voor een gelijke verdeling van de adolescenten over de
verschillende onderwijstypen (VMBO, HAVO en VWO) gezorgd in zowel de
interventie- als controlegroep. Deze worden at random ingedeeld in een
interventie (online aanbod)- en controlegroep (reguliere werkwijze). Deze
aantallen maken het bovendien mogelijk om schooltype-specifiek te kijken of het
interventie-effect gelijk is voor alle drie de schooltypes
(diversiteitskwestie).

De procesevaluatie betreft een kwalitatief onderzoek waarbij:
1. De adolescenten, die deelgenomen hebben aan de online dienstverlening, een
voorgestrucureerde digitale vragenlijst voorgelegd krijgen .
2. De JGZ medewerkers na het online aanbod geïnterviewd zullen worden in een
groep (8-10 personen) (focusgroep).

De geselecteerde adolescenten uit de "Triage" ontvangen "bij toeval" interventie 1 (interventiegroep) of 2 (controlegroep): 1. Online (informatie, e-mail of chat) hulpaanbod van de Jeugdverpleegkundige of Jeugdarts van de JGZ met een maximum van totaal 3 contacten (vervolgcontact), over een periode van maximaal 3 maanden, of: 2. Een regulier persoonlijk contact met de Jeugdverpleegkundige of Jeugdarts van de JGZ met een maximum van totaal 3 contacten (vervolgcontact), over een periode van maximaal 3 maanden.

De belasting en risico's voor de deelnemers aan dit onderzoek zijn minimaal.
Alle deelnemers (zowel in de onderzoek- als de controle groep) krijgen
hetzelfde hulpaanbod, en dit hulpaanbod komt ook overeen met het reguliere
hulpaanbod van de Jeugdgezondheidszorg. Het verschil tussen de 2 aangeboden
werkwijzen zit hem in de manier waarop de werkwijze aangeboden wordt: de
controle groep via een face-to-face contact en de onderzoeksgroep via een
online (via internet) contact.
De belasting en risico's voor de adolescenten die een digitale vragenljst
moeten invullen en de JGZ medewerkers die in een groep geïnterviewd worden
lijken minimaal.