Het doorbreken van de gewoonte: een exploratieve studie over de neurale correlaten van mindful eten

Obesitas heeft epidemiologische proporties bereikt wereldwijd en draagt in zeer
grote mate bij aan de wereldwijde last van chronische ziekte en handicaps.
Calorierijke, smakelijke voeding is niet alleen een bron van voedingsstoffen,
maar ook een sterke beloning. Voedingssignalen in de omgeving kunnen een
habituele reactie triggeren om te eten, zelfs als we helemaal geen honger
hebben. Habitueel eten ("op de autopiloot") is vervolgens ongevoelig voor
interne signalen van verzadiging tijdens het nuttigen. De kwetsbaarheid om te
overeten zou veroorzaakt kunnen worden door een hyperactief signaal-gestuurd
dopamine belonings- of habituele systeem in het striatum, of door een
geattenueerde rol van de prefrontale cortex in doelbewuste controle in
tegenstelling tot habitueel gedrag.

Een methode die in toenemende mate populair is om de gewoonte van overeten
tegen te gaan, is mindfulness training, gericht op het bevorderen van het besef
van interne en externe signalen. Preliminaire studies suggereren dat
mindfulness effectief is in het reduceren van habituele voedselinname, maar het
is nog onduidelijk hoe: verlaagt het de striatale beloningsignaal responsen of
versterkt het controle in de prefrontale cortex?

Het doel van het onderzoek is om de neurocognitieve mechanismen te onthullen
waar de mindful eten training op inwerkt. Daarnaast stelt de 1-jarige follow-up
ons in staat om de mindful eten training te vergelijken met educatieve
voedingsgezondheidsmethoden in termen van het voorkomen van gewichtstoename.

Deelnemers zullen pseudo-willekeurig toegewezen aan de gedragsinterventie of
aan de actieve controle interventie, en ze zullen zowel voor als na de
intervent getest worden (observationeel mbv fMR).

Deelnemers zullen ofwel een mindful eten training volgen of een educatieve kooktraining (actieve controle). Beide trainingen bestaan uit 8 wekelijkse, 2.5 uur durende groepsessies, dagelijks 45 minuten huiswerk en een stilte- of balansdag, respectievelijk.

Deelnemers worden niet blootgesteld aan enig risico bij deelname aan dit
onderzoek. Deelnemers komen in totaal 4x naar het Donders Instituut: 1x voor
een intake (1.5u, geen fMRI), 2x voor een testdag (voor en na de interventie;
elk 4u, waarvan 1u in de MR scanner), en 1x voor de 1-jaar follow-up (1u, geen
fMRI). Daarnaast neemt de interventie de nodige tijd in beslag (zie onder het
kopje "Interventie" hierboven).