Een kortdurende CGT interventie ten behoeve van de seksuele revalidatie van vrouwen behandeld met radiotherapie bij gynaecologische kanker: Een pilot studie.

Jaarlijks krijgen meer dan 4000 vrouwen een gynaecologische kanker, en van hen
wordt 40% behandeld met radiotherapie, primair (volledige behandeling met
radiotherapie) of na chirurgie (postoperatieve radiotherapie). De behandeling
van gynaecologische kanker, met name de combinatie van uitwendige en inwendige
radiotherapie (RT), heeft grote gevolgen voor het seksueel functioneren. Vaak
gerapporteerde seksuele klachten zijn verminderde zin en satisfactie, pijn bij
de gemeenschap en vaginale klachten als vernauwing en/of verkorting van de
vagina, en vaginale droogheid. Vernauwing en verkorting kan zoveel mogelijk
worden voorkomen door regelmatig gebruik van vaginale pelottes, en wordt daarom
wereldwijd geadviseerd na RT in het bekken. Ondanks de voordelen van regelmatig
gebruik van vaginale pelottes vinden vrouwen het moeilijk deze instructies op
te volgen en oefenen veel vrouwen niet, waarschijnlijk door de meer omvattende
problematiek na de diagnose en behandeling van een gynaecologische kanker. Een
kortdurende cognitief gedragstherapeutische (CGT) interventie (2 zittingen)
helpt vrouwen om meer gebruik te maken van pelottes en minder angst te ervaren
in seksuele situaties. Omdat er nog nauwelijks effectieve behandelingen zijn
voor seksuele problemen bij vrouwen na RT is in dit project een CGT interventie
ontworpen voor de Nederlandse situatie en worden onderzocht op toepasbaarheid
in de klinische praktijk.

Door een kortdurende CGT interventie (4 zittingen) ten behoeve van de seksuele
revalidatie van vrouwen bij gynaecologische kanker te pilot testen, hopen we te
kunnen onderzoeken of deze acceptabel en toepasbaar is in de klinische
praktijk, voor patienten (en hun partners), en behandelaren. (Wanneer blijkt
dat deze toepasbaar is, zal aanvullende financiering gezocht worden om de
effectiviteit te kunnen onderzoeken middels een multicenter RCT studie.) Omdat
het gebruik van pelottes een primair onderdeel is van deze seksuologische
interventie, richt dit onderzoek zich met name op de acceptatie van en het
gebruik van pelottes.

Een prospectieve ongecontroleerde multicenter pilot-studie van een CGT
interventie in een groep van minstens 12 patienten en partners (minstens 10 met
partner en 2-5 zonder partner), die zijn behandeld met radiotherapie voor
gynaecologische kanker. De CGT interventie bestaat uit vier sessies van een
uur, verspreid over een periode van 6 maanden en een laatste follow-up sessie
of telefonisch consult van 30 minuten na 12 maanden. Deze pilot-studie wordt
gedaan door (i) het afnemen van gestandaardiseerde vragenlijsten rondom het
seksueel functioneren, seksuele distress, vaginale klachten en pelottegebruik,
(ii) gestandaardiseerd lichamelijk onderzoek waarbij de atrofie, droogheid,
fibrose, stenose en vaginale verkorting wordt nagegaan. Het afnemen van de
vragenlijsten en het lichamelijk onderzoek gebeurd voor de start van de RT op
papier en online na 1, 2, 3, 6, 12, 18 en 24 maanden. Het invullen van de
vragenlijsten zal 1, 6, 12 en 24 maanden na de behandeling 30 tot 40 minuten
duren en voorafgaand aan de behandeling, 2, 3, 4, 5, maanden na de behandeling
maximaal 10 minuten. (iii) Semi-gestructureerde interviews met patienten (en
hun partners), en de oncologie verpleekundingen over de toepasbaarheid en
acceptabiliteit van de CGT interventie zullen worden afgenomen na 6 maanden. De
aanwezigheid van eventuele partners bij de CGT interventie en het interview is
optioneel en wordt aan de patient overgelaten. Het lichamelijk onderzoek zal
worden uitgevoerd door de behandelend arts van de patient tijdens de controle
afspraken. De vragenlijsten en interviews zullen door de onderzoeker worden
afgenomen. De data wordt bij twee universitaire ziekenhuizen verzameld,
namelijk het LUMC en EMC.

De patienten krijgen vijf CGT sessies met voorlichtingsmateriaal van 30-60 min
aangeboden (met eventuele partner), worden vier keer gevraagd een online
vragenlijstenpakket in te vullen (van 30-40 min), vier keer online vier vragen
in te vullen (maximaal 10 minuten), een interview af te geven van 30-60 min en
tijdens de controle bij de radiotherapeut wordt de vaginale lengte/breedte
geregistreerd. Partners worden gevraagd bij de CGT sessies aanwezig te zijn en
tevens een interview af te geven van 30-60 minuten. De tijdsinvestering kan als
een belasting worden ervaren. Tevens worden zij geinterviewd over een intiem
onderwerp (seksualiteit en de pelotte behandeling). De patienten lopen echter
geen risico en worden geholpen met hun seksuele revalidatie na radiotherapie.