Monitoren van een palliatieve sedatie door wijkverpleegkundigen: interbeoordelaarsbetrouwbaarheid van de Richmond Agitation and Sedation Scale

Onder palliatieve sedatie wordt verstaan het opzettelijk verlagen van het
bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase. Het gaat om patiënten die
stervende zijn en ondraaglijk lijden.(Koninklijke Maatschappij ter bevordering
van de Geneeskunde [KNMG], 2009).

Wanneer de palliatieve sedatie thuis plaats vindt hebben verpleegkundigen
nadrukkelijk een taak in het signaleren, observeren, meten en rapporteren over
het beloop van de sedatie. (KNMG, 2011). Voor het beschrijven van de diepte van
de sedatie kan gebruik gemaakt worden van een sedatiescore (KNMG, 2009). Er
bestaat geen gouden standaard voor het monitoren van de diepte van een sedatie
(Arevalo, Brinkkemper, van der Heide, Rietjens, Ribbe, Deliens, Loer, Zuurmond
& Perez, 2012).

Arevalo et al. onderzochten in 2012 vier sedatieschalen die tot dan toe alleen
gevalideerd waren in de Intensive Care setting. Uit dit onderzoek is gebleken
dat de RASS het meest reproduceerbare en valide meetinstrument is om een
sedatie te monitoren in de palliatieve setting. Tevens heeft dit meetinstrument
ook de hoogste gebruiksvriendelijkheid. Dit onderzoek heeft echter plaats
gevonden in de klinische setting.

Probleemstelling
Het onderzoek van Arevalo et al. (2012) heeft plaatsgevonden in de intramurale
setting; in twee hospices en een verpleeghuis. De alledaagse praktijk van
palliatieve zorg in de extramurale setting wijkt echter af van de praktijk in
de intramurale setting.
In de praktijk van de extramurale zorg is de frequentie van het monitoren van
een palliatieve sedatie lager dan in de intramurale zorg. Een
wijkverpleegkundige van de ZZG Zorggroep monitort gemiddeld 3 maal per jaar een
sedatie. Tevens werkt een wijkverpleegkundige generalistisch en solistisch.

Om de kwaliteit van het monitoren van palliatieve sedaties te verbeteren is het
van belang om de RASS te onderzoeken in de extramurale setting. Hierbij moet
worden aangetoond dat de interbeoordelaarsbetrouwbaarheid voldoende is. Op
basis van de onderzoeksresultaten zal de RASS geïmplementeerd kunnen worden
binnen de extramurale zorg.

Wat is de interbeoordelaarsbetrouwbaarheid van de RASS bij gebruik door
wijkverpleegkundigen bij het monitoren van palliatieve sedaties?

Prospectief observationeel onderzoek

Aan het onderzoek zijn geen risico*s verbonden. Tijdens het onderzoek worden er
geen interventies verricht en vinden er geen invasieve onderzoeken plaats.
De belasting voor de cliënt en/of diens vertegenwoordiger bestaat uit het
incidenteel toedienen van een fysieke stimulus (schudden van de schouder of
wrijven van het sternum). Deze test wordt enkel uitgevoerd als er een
verminderd bewustzijn wordt waargenomen en er geen reactie meer is op
aanspreken. Mogelijk bestaat de belasting voor de cliënt en/of diens
vertegenwoordigers er uit dat er dagelijks één extra zorgverlener zich in de
thuissituatie van de cliënt zal bevinden voor een observatie van maximaal 10
minuten. In het onderzoek worden wilsonbekwamen, bijvoorbeeld ten gevolge van
een delier of door bewustzijnsverlies bij progressie van de ziekte, niet
uitgesloten. Gezien het doel van het onderzoek, het meten van de
bewustzijnsdaling is het wenselijk dat ook juist deze cliënten in de
onderzoekspopulatie worden meegenomen. Het observationele karakter van de
studie voorkomt onnodige belasting bij deze kwetsbare populatie.