Training van automatische seksuele actietendensen bij vrouwen met verminderd seksueel verlangen

Vrouwen met verminderd seksueel verlangen (DSM-5: Female sexual
interest/arousal disorder (FSAD)) ondervinden in vergelijking met vrouwen
zonder seksuele problematiek meer gevoelens van frustratie, bezorgdheid,
hopeloosheid, onrust, schaamte en verbittering.De gangbare behandeling voor
FSAD is cognitief-gedragstherapeutisch van aard. Echter, er is tot op heden nog
beperkte empirisch evidentie voor de werkzaamheid ervan, en over het algemeen
wordt FSAD beschouwd als een moeilijk te behandelen klacht.

Bij het tot stand komen van seksuele opwinding en seksueel verlangen spelen
zowel automatische als ook gecontroleerde processen een rol. Bij mensen zonder
seksuele problemen wordt bij de automatische verwerking van seksuele prikkels
een positieve betekenis gegeven aan deze seksuele prikkels, waardoor seksuele
opwinding en seksueel verlangen kunnen onstaan, en seksuele actietendensen
worden geactiveerd. Uit onderzoek naar vrouwen met FSAD blijkt dat zij seksuele
stimuli zowel onbewust als bewust minder positief en/of meer negatief evalueren
dan vrouwen zonder seksuele klachten. Verondersteld wordt dat door deze minder
positieve automatische evaluatie van seksuele stimuli gevoelens van sekueel
verlangen en seksuele actietendensen niet of minder sterk op gang komen.

Uit onderzoek blijkt dat automatische motivationele processen kunnen worden
beinvloed door het trainen van motorische bewegingen met een zogenaamde
approach-avoidance taak (AAT). In onderzoek bij alcohol-, rook- en
wietverslaving, sociaalangstige patiënten en patiënten met smetvrees is
aangetoond dat de AAT waarbij motorische bewegingen bij probleem relevante
stimuli worden getrained gunstig effect heeft zowel op het afleren van
disfunctioneel als ook het aanleren van functioneel gedrag. In onderzoek bij
probleemdrinkers en alcoholisten is bijvoorbeeld aangetoond dat het met de AAT
trainen van een 'push' (wegduw) beweging bij alcohol stimuli, en een pull (naar
je toetrek) beweging bij neutrale 'fris' stimuli leidt tot een minder sterke
toenaderingsreactie bij alcohol stimuli, en minder alcohol consumptie. En in
onderzoek bij personen met smetvrees is gevonden dat het trainen van het maken
van een pull beweging bij voor de persoon aversieve stimuli leidt tot minder
vermijding en meer toenadering tot de gevreesde stimuli.

In de onderhavige studie zal worden onderzocht of bij vrouwen met FSAD
toenaderings en vermijdingstendensen bij seksuele stimuli kunnen worden
beinvloed met een AAT.

Het doel van dit onderzoek is te onderzoeken of vrouwen met FSAD en vrouwen
zonder seksuele klachten door middel van een AAT kunnen worden getrained in
meer toenaderingsgedrag en minder vermijdingsgedrag aan seksuele stimuli.
De hypothesen die worden getoetst zijn dat (1) vrouwen met FSAD verschillen van
vrouwen zonder seksuele klachten in hun bewuste en onbewuste toenaderings en
vermijdingstendensen in reactie op seksuele stimuli, (2) de AAT-training tot
meer toenaderingsgedrag aan seksuele stimuli leidt, (3) de AAT-training een
positief effect heeft op de mate waarin vrouwen seksuele stimuli opzoeken
evenals de mate van subjectieve seksuele opwinding, en positief affect in
reactie op deze stimuli, en (4) de AAT-training tot daadwerkelijk meer seksuele
activiteit gedurende 24 uur na de training leidt.

Vrouwen met FSAD en vrouwen zonder seksuele klachten verrichten een
computertaak (de AAT) en bekijken vervolgens enkele korte erotische
filmfragmenten. De helft van de vrouwen met FSAD en de helft van de vrouwen
zonder seksuele klachten wordt in de computertaak getrained- zonder dat zij
zich daarvan bewust zijn - om erotische stimuli naar zich toe te trekken. Voor
en na deze traing wordt de snelheid waarmee 'pull' en 'push' bewegingen worden
gemaakt bij erotische en neutrale stimuli gemeten. Ook wordt na de training
gemeten hoe lang de proefpersonen naar erotische filmfragmenten kijken, en in
welke mate zij daarbij seksuele, positieve, en negatieve gevoelens ervaren.

De interventie bestaat uit de AAT (een computertaak). In deze taak krijgen vrouwen erotische en neutrale plaatjes te zien. Afhankelijk van de positie van deze plaatjes op het computerscherm moeten ze deze plaatjes met een joystick zo snel mogelijk naar zich toe trekken (pull) of van zich af duwen (push). De reactietijden worden geregistreerd. In de trainingsfase van deze taak moet bij de erotische plaatjes vaker een pull beweging worden gemaakt.

Voor zover bekend zijn er geen risico's of bijwerkingen te verwachten van de
onderzochte training of onderzoeksmethoden. In totaal is een deelneemster
ongeveer twee uur bezig met het onderzoek (telefonische screening: 15 min.;
bezoek aan het LUMC: invullen vragenlijsten: 20 min., AAT: 30 min., kijken en
beoordelen erotische films: 25 min., expliciet beoordelen plaatjes: 10 min.;
vragenlijst achteraf: 10 minuten en exit-interview: 10 minuten).
Er is een financiële compensatie van 30 Euro voor de deelnemers die de studie
afmaken. Proefpersonen die hun deelname tussentijds stoppen krijgen een
vergoeding in overeenstemming met de tijd die ze aan het onderzoek hebben
besteed. Daarnaast worden reiskosten vergoed tot een maximum van 40 Euro.