Begeleide zelfhulp interventie via internet voor de behandeling van depressieve symptomen bij patiënten met tumoren binnen of buiten het centraal zenuwstelsel.

Depressie vormt een aanzienlijk gezondheidsprobleem voor patiënten met een
glioom. Depressie hangt bij deze patiënten samen met een hogere morbiditeit en
een slechtere overleving. Daarnaast is depressie de belangrijkste
onafhankelijke voorspeller van kwaliteit van leven van patiënten met
hersentumoren. Dit heeft niet alleen effect op de patiënt, maar ook op de
informele zorgverleners (bv. partner of familielid).
Glioompatiënten zijn over het algemeen niet snel geneigd om hulp te zoeken voor
psychische problemen. Het internet is echter een medium dat door
glioompatiënten makkelijk gebruikt kan worden als middel om hulp te zoeken voor
psychische problemen. Dit project richt zich op de ontwikkeling van een
internet-gebaseerde interventie voor glioompatiënten met milde tot matige
depressie. Bij volwassenen zonder kanker, maar met milde tot matige depressie
is de effectiviteit van dit type interventie reeds aangetoond, maar nooit bij
glioompatiënten.

Het doel van de studie is: (1) te bepalen of een internet-gebaseerde begeleide
zelfhulp interventie symptomen van depressie bij glioompatiënten kan reduceren;
(2) het effect van de interventie te bepalen op de kwaliteit van leven van
zowel glioompatiënten als hun informele zorgverleners; (3) de naleving en
haalbaarheid van de interventie in deze patiëntenpopulatie te onderzoeken; (4)
de kosteneffectiviteit van de interventie te bepalen.

Er zal gebruik gemaakt worden van een begeleide internet-interventie waarvan de
effectiviteit is bewezen (Allesondercontrole) en deze zal aangepast worden voor
gebruik bij glioompatiënten.

Vijftig via het internet gerekruteerde laaggradig glioompatiënten (WHO graad
II) worden willekeurig ingedeeld bij de interventie en 50 laaggradig
glioompatiënten (WHO graad II) bij de wachtlijst-controle groep. Na drie
maanden mogen ook zij deelnemen aan de interventie. Daarnaast zullen 50
patiënten met hematologische maligniteiten zonder betrokkenheid van het
centraal zenuwstelsel fungeren als controlegroep die aan de internet-gebaseerde
interventie zal deelnemen. Direct na de interventie, bij de 3- en bij de
12-maandelijkse follow-up wordt onderzocht of de interventie positieve effecten
op depressie heeft gehad.

Eveneens worden vijftig via het internet gerekruteerde hooggradig
glioompatiënten (WHO graad III en IV) willekeurig ingedeeld bij de interventie
en 50 hooggradig glioompatiënten (WHO graad III en IV) bij de
wachtlijst-controle groep. Na drie maanden mogen ook zij deelnemen aan de
interventie. Daarnaast zullen 50 patiënten met longkanker zonder metastasen in
het centraal zenuwstelsel als controlegroep fungeren. Zij nemen deel aan de
internet-gebaseerde interventie. Direct na de interventie, bij de 3-, de 6- en
de 12-maandelijkse follow-up wordt onderzocht of de interventie positieve
effecten op depressie heeft gehad.

We gebruiken de website 'Allesondercontrole' voor de internet gebaseerde interventie. Deze kortdurende interventie is gebaseerd op 'problem-solving treatment', een cognitief gedragstherapeutische zelfhulp interventie. Deze interventie is reeds beschikbaar (voor onderzoeksdoeleinden, nog niet voor het publiek) en is bewezen effectief bij volwassenen met depressieve symptomen, angststoornissymptomen, en/of stress-gerelateerde symptomen. De website Allesondercontrole (www.ggzelfhulp.nl/index.php?fld-752) zal met enige aanpassingen geschikt zijn voor de beoogde onderzoekspopulatie. De interventie duurt vijf weken. Gedurende deze periode omschrijven patiënten wat zij belangrijk vinden in hun leven, en maken ze een lijst van hun problemen en zorgen. Deze delen ze in in drie categorieën: onbelangrijke problemen (problemen die geen relatie hebben met dingen die belangrijk zijn in het leven), belangrijk en oplosbaar (deze problemen worden met behulp van de probleemoplossende methode in zes stappen opgelost), en belangrijk maar onoplosbaar (zoals een dierbaar iemand verloren hebben of het hebben van een hersentumor; bij deze problemen wordt een plan gemaakt om te leren omgaan met dit verlies). Wij denken dat deze interventie erg geschikt is voor glioompatiënten. In de eerste plaats omdat de interventie redelijk eenvoudig is en er geen complexe vaardigheden, of begrip van intrapersoonlijke processen (zoals het veranderen van cognities) nodig zijn. Ten tweede sluit deze interventie precies aan op de behoeften van glioompatiënten tijdens deze fase van hun leven (wat is belangrijk voor mij en hoe los ik bestaande problemen op). De deelnemers ontvangen wekelijks feedback op hun huiswerkopdrachten van een coach. Deze coach is geen therapeut, maar ondersteunt de patiënt bij het doorlopen van de interventie. De coaching wordt door Prezens verzorgd. Na drie maanden wachttijd zullen de deelnemers die de interventie niet ontvangen hebben deze alsnog worden aangeboden.

Tijdens de interventie zullen de deelnemers circa 3 uur per week besteden aan
huiswerkopdrachten. Dit komt neer op 15 uur voor de gehele interventie. Verder
wordt er circa 4 uur extra tijd gerekend voor het invullen van de vragenlijsten
tijdens de pre- en postmetingen.

Er zijn geen fysieke risico's verbonden aan deelname aan dit onderzoek. De
controle groepen bestaande uit glioompatiënten die de internet interventie niet
direct aangeboden krijgen, zouden zich misschien meer bewust kunnen worden van
hun depressieve klachten door het invullen van de vragenlijsten. Wij houden de
CES-D scores echter goed in de gaten. Zo kunnen we bijhouden of de depressieve
klachten zijn toegenomen. Wanneer dat het geval is nemen wij contact op met hun
huisarts.