Zelf-hulp met minimale begeleiding door de praktijkondersteuner voor recidiverende depressie in de huisartsenpraktijk; een pragmatische trial en economische evaluatie

De enorme bijdrage van *major depressive disorder* aan de totale ziektelast is
voornamelijk te wijten aan de sterk recidiverende aard van deze stoornis
(Murray & Lopez, 1997). Terugvalpercentages lopen op tot 80% bij de afwezigheid
van een profylactische behandeling (Frank et al.,1990). Recidive in (deels)
behandelde populaties varieert per setting. Gerapporteerde terugvalpercentages
zijn 50% na twintig jaar in de algemene populatie (Eaton et al., 1997) en 40%
na tien jaar bij patiënten in de eerstelijnszorg (Van Weel-Baumgarten, Van den
Bosch, Hekster, Van den Hogen & Zitman, 2000).
Uit verscheidene onderzoeken is gebleken dat het aantal eerdere depressieve
episodes één van de sterkste voorspellers is van terugval (Kessing, Hansen,
Andersen & Angst, 2004). Op dit moment is het gebruik van antidepressiva als
onderhoudsmedicatie
de meest gebruikte preventieve strategie (Geddes et al., 2003). Deze strategie
heeft zijn beperkingen, want niet alle patiënten willen deze medicatie
aanhoudend gebruiken,en soms zijn antidepressiva ook niet geïndiceerd in
verband met een somatische aandoening of in verband met de bijwerkingen.
Therapieontrouw is een ander probleem bij deze medicatie. Geschat wordt dat
therapieontrouw, geheel of gedeeltelijk, bij 15% tot 25% van de patiënten
voorkomt (Johnston, 1981; Klerman, 1990). Daarnaast verdwijnt de beschermende
werking tegen terugval bij het stoppen met de antidepressiva (Viguera,
Baldessarini & Friedberg, 1998).

Er is bemoedigende evidentie dat psychologische interventies effectief zijn in
het voorkomen van terugval na herstel (Blackburn & Moore, 1997;
Fava, Grandi, Zielezny, Rafanelli & Canestrari, 1996; Fava, Rafanelli, Grandi,
Conti & Belluardo, 1998; Jarrett et al., 2001; Paykel et al, 1999; Teasdale et
al., 2000).
Met name in de eerste lijn, waar het merendeel van deze patienten gezien wordt
is er behoefte aan een effectieve, preventieve therapie. Vanwege de toegenomen
mogelijkheden voor het inzetten van praktijkondersteuners kunnen zij, mede
vanwege hun relatief lage kosten, een vitale rol spelen bij de behandeling van
deze groep patienten in de eerste lijn. Omde druk op de eerste lijn zo laag
mogelijk te houden is gekozen voor het aanbieden van een bewezen effectieve
preventieve cognitieve therapie (Bockting et al) in de vorm van bibliotherapie.
Op deze manier kunnen patienten direct, laagdrempelig zelf aan de slag met de
therapie

Het bepalen van de (kosten)-effectiviteit van een preventieve cognitieve
zelf-hulp therapie met minimale begeleiding door de praktijkondersteuner in de
eerste lijn bij patienten met een hoog risico op relapse.

Een gerandomiseerde trial met randomisatie op patienten niveau.
2 Armen; een arm met de interventie + usual care en een arm met usual care
alleen
Beide armen bevatten 134 patienten.

Stratificatie-variabelen; aantal eerdere depressieve episodes en type
behandeling voor laatste depressie.
GGZ Praktijkondersteuners/therapeuten worden getraind om de interventie toe te
passen.

Patienten zullen geworven worden door een search in de databases van
huisartsenpraktijken.
Gezocht wordt op 'depressie' en antidepressiva'.

Een preventie cognitieve zelf-hulp therapie met minimale begeleiding door de praktijkondersteuner. Wat houdt het in: - de patient gaat thuis met een zelf-hulp boek gedurende 8 weken aan de slag - eenmalig face to face of telefonisch contact met de praktijkondersteuner bij aanvang van de therapie - 8 weken lang wekelijks telefonisch contact met de praktijkondersteuner om de voortgang te bespreken - de rol van de praktijkondersteuner is mn ondersteunend en niet zozeer psychotherapeutisch van aard - follow up van 15 maanden vanaf start van de studie.

Deze bewezen effectieve therapie brengt geen risico's met zich mee. Patienten
kunnen wellicht terugvallen in een depressie.
De belasting is vrij laag omdat patienten in hun eigen omgeving en op een zelf
gekozen moment de therapie kunnen volgen. De telefoongesprekken met de
praktijkondersteuner zullen max 15 minuten per keer duren gedurende 8 weken
lang.