Doorbreek het ritme van depressie: effectiviteit en kosten-effectiviteit en mediërende factoren van preventieve cognitieve therapie, met of zonder antidepressiva en vergeleken met antidepressiva alleen, in de preventie van recidiverende depressies.

Depressie wordt gezien als een recidiverende aandoening. In ons voorgaande
landelijk multi-centra gerandomiseerd onderzoek bleek de toevoeging van
preventieve CT aan reguliere zorg effectief in het voorkomen van terugval
gedurende een 2 jaar durende follow-up periode (Bockting e.a., 2005). Volgens
de richtlijnen GGZ is op dit moment antidepressiva (AD) in de acute fase van
een depressie aangewezen, evenals het continueren en onderhouden in de periode
daarna om terugval te voorkomen. Echter, voorgaande studies indiceren dat de
meeste patiënten (tot 70-80%) in de klinische praktijk deze medicatie na
herstel niet langdurig gebruiken of in onvoldoende dosering (Meijer e.a., 2004,
Bockting e.a., 2008). Daarnaast is het mogelijk dat het geen kosteneffectieve
strategie is gezien het feit dat patiënten AD jarenlang moeten blijven slikken.
Het beste alternatief is korte CT (voor een meta-analyse zie Vittengl e. a.,
2007, Beck, 2004). In deze studie evalueren we de effectiviteit en
kosteneffectiviteit van korte preventieve CT als aanvulling op AD met AD alleen
versus deze CT terwijl AD worden geleidelijk worden afgebouwd bij patiënten die
hersteld zijn van recidiverende depressies.

Daarnaast onderzoeken we aan welke specifieke factoren de werkzame werking van
preventieve CT is toe te schrijven (bijvoorbeeld vermindering van restsymptomen
of rigide disfunctionele attitudes). Inzicht in de factoren die onderliggend
zijn aan succesvolle preventie kan van klinisch belang zijn om zowel
wetenschappelijke als pathogene mechanismen te begrijpen die beide essentieel
zijn om verdere interventies te ontwikkelen om terugval te voorkomen.

De doelstelling is 3-voudig:
1) evalueren van de effectiviteit en de kosteneffectiviteit (maatschappelijk
perspectief) van preventieve cognitieve therapie als aanvulling op AD met AD
alleen versus deze CT terwijl AD geleidelijk worden afgebouwd in een
gerandomiseerde gecontroleerde multicentra studie bij patiënten die hersteld
zijn van recidiverende depressies met een follow-up periode van 24 maanden.

2) onderzoek naar mediërende factoren; zoals (impliciete) depressogene
attituden, restsymptomen en dagelijkse gebeurtenissen.

3) onderzoeken van differentiële predictoren van respons op de drie vergeleken
interventies.

Gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek in een multicentra opzet met de volgende
3 armen;
1) Voortzetten onderhoudsAD
2) Voortzetten onderhoudsAD + korte cognitieve therapie
3) Intentie tot geleidelijke begeleide afbouw van AD+korte cognitieve therapie

Huisartsen/psychiaters schrijven AD voor, en worden eenmalig geattendeerd op de landelijke multidisciplinaire richtlijnen depressie GGZ. De behandelgroep waarin overgegaan wordt tot geleidelijke afbouw van AD wordt door de betrokken huisarts of psychiater begeleid. Daarbij wordt aangeraden de afbouw ter voorkoming van eventuele onttrekkingssymptomen over 4 weken uit te spreiden. Het gaat in deze behandelgroep overigens om intentie tot afbouw van antidepressiva. Deelnemers mogen indien zij dat wenselijk achten op elk moment deze afbouw staken. Het voorschrijfgedrag wordt door de onderzoekers nauwlettend gevolgd. Indien toewijzing na randomisatie aan de 2 condities met cognitieve therapie krijgen de deelnemers tevens 8 sessies van 2 uur over 8 weken aangeboden.

De belasting voor de proefpersonen is niet groot en zeker niet
invasief.
Alle groepen worden door hun eigen huisarts/psychiater begeleid wat
betreft de vervolg- onderhoudsbehandeling met AD. Op dit AD hebben zij
goed gereageerd tijdens de laatste depressieve episode en na herstel
hebben zij dat AD ook tenminste 8 weken doorgebruikt.
In de groep waarin de intentie is het AD af te bouwen wordt door dit
door de betrokken huisarts of psychiater begeleid. Daarbij wordt
aangeraden ter voorkoming van eventuele onttrekkingsymptomen de afbouw
over 4 weken uit te spreiden. Deelnemers en behandelaars
(huisarts/psychiater) mogen indien gewenst op elk moment afzien van
afbouw en/of het AD hervatten of de dosering verhogen.
Wanneer een van de condities duidelijk inferieur is, blijkend uit een interim
analyse uitgevoerd door een onafhankelijk statisticus bij de 12 maanden follow
up meting, zal de derde arm (preventieve CT en intentie tot afbouw AD)
afgebroken worden. Alle deelnemers aan deze conditie zullen in dat geval
geadviseerd worden om opnieuw te starten met AD.

Wel zijn er mogelijke voordelen verbonden voor proefpersonen; namelijk
gedurende 2 jaar lang een zorgvuldige screening op een ziektebeeld wat
bekend staat om het hoge terugvalpercentage en voor twee groepen het
aanbod van (extra) CT. Deze CT bleek op grond van de vorige studie te
beschermen tegen terugval (tijd tot terugval en de ernst verminderde;
Bockting et al, 2005) en een recente meta-analyse wijst tevens op een
beschermend effect van CT (Vittengl et al., 2007).
De resultaten van het onderzoek bieden meer inzicht in de
(kosten)effectiviteit van preventieve cognitieve therapie bij
depressie en meer inzicht in de mediërende variabelen waardoor de
terugval in een depressieve episode beter kan worden begrepen. Dit
inzicht kan aanknopingspunten bieden voor de ontwikkeling van
effectievere behandelmethoden.