deel a) Vervolgmeting hersenscanstudie in obsessieve-compulsieve stoornis;deel b) Frontostriatale en limbische hersencircuits in Tourette en OCD, een hersenscanstudie

De obsessieve-compulsieve stoornis, ook wel dwangstoornis of OCD genoemd, is
een veelvoorkomende en chronische neurpsychiatrische ziekte die gekenmerkt
wordt door intrusieve gedachten (obsessies) en tijdrovende repetitieve rituele
gedragingen (compulsies). Tourette is een bewegingstoornis, gepaard gaande met
multipele motorische en vocale tics. OCD en Tourette komen vaak samen voor en
vertonen neurobiologische overeenkomsten zoals blijkt uit resultaten van
hersenscan- en genetisch onderzoek. OCD gaat enerzijds gepaard met verhoogde
activiteit in de limbische en ventrale frontostriatale circuits in rust en in
reactie op emotionele informatie en anderzijds met een verlaagde activiteit in
het dorsale frontostriatale circuit gedurende de uitvoering van executieve
functies. De hypothese is dat verminderde dorsale frontostriatale functie mede
verantwoordelijk is voor verminderde top-down controle op de limbische response
gedurende de verwerking van emotionele informatie.
Het initiele onderzoek (originele studie, zoals beschreven in protocol versie
2) had tot doel te onderzoeken wat de rol is van de verminderde top-down
controle vanuit het dorsale frontostriatale gebieden gedurende emotieregulatie
bij het ontstaan en onderhouden van de symptomen bij OCD. Dit onderzoek heeft
belangrijke resultaten opgeleverd. Echter, 2 belangrijke vragen staan open: hoe
is het beloop van deze hersenkenmerken over de tijd in relatie tot verandering
in ziekte-ernst en hoe specifiek zijn de bevindingen t.o.v. de hersenkenmerken
in aanverwante stoornissen? Bijkomende vraag is daarbij nog welke rol glutamaat
als gedeelde factor speelt in de structurele en functionele hersenafwijkingen
die kenmerkend zijn voor OCD en Tourette.

Doelen:
1) bepaling stabiliteit/plasticity van de hersenkenmerken na
behandeling/naturalistische follow-up
2) bepaling van specificiteit t.o.v. een verwante stoornis, Tourette

Vragen:
1) welke hersenkenmerken zijn het gevolg van de symptomen (en
verdwijnen/normaliseren nadat de symptomen in reductie/remissie zijn gekomen)
en welke symptomen zijn onafhankelijk van de ziekte-ernst (en verdwijnen na
herstel)?
2) zijn de hersenkenmerken specifiek voor OCD of (deels) ook aanwezig bij een
aanverwante stoornis, zoals Tourette?

deel a)
Hermeting met gelimiteerd aantal metingen (beperkt protocol) na naturalistische
follow-up in OCD patienten en controles
Onderdelen:
- psychiatrisch onderzoek en vragenlijsten
- MRI-scansessie (bestaande uit T1-weighted MRI, resting state fMRI, diffusion
tensor imaging, magnetospectroscopy, fMRI during Stop Signal task)

deel b)
- inclusie van extra klinische controlegroep (Tourette patienten)
Onderdelen:
- psychiatrisch en neuropsychologisch onderzoek en vragenlijsten
- venapunctie voor DNA onderzoek
- MRI-scansessie (bestaande uit T1-weighted MRI, resting state fMRI, diffusion
tensor imaging, magnetospectroscopy, fMRI during Stop Signal task)

Het onderzoek kost qua tijd:
- 2 uur voor psychiatrisch onderzoek en vragenlijsten
- 1 uur voor MRI scansessie.

De helft van de proefpersonen (20 OCD patienten en 20 gezonde controles) hebben
een uitgebreidere versie van het protocol al doorlopen en weten dus goed wat
hen te wachten staat. De andere helft van de proefpersonen hebben niet eerder
mee gedaan.

Met name het MRI onderzoek kan lastig of spannend zijn, mn. door de
claustrofobische ruimte. Mensen met ernstige claustrofobie worden daarom
uitgesloten voor deelname.

Op basis van jarenlange ervaring vinden de meeste mensen het leuk om mee te
doen. Het kost tijd en energie, maar de begeleiding is goed en de
terugkoppeling over de resultaten na afronding van het onderzoek wordt vaak als
beloning ervaren. Patienten met OCD en Tourette leven ook met de gedachten dat
gezien de genetische belasting er een groot belang is gediend met deelname.