Immuunveroudering in gezonde en zieke personen

Immuunveroudering
Veroudering van het afweersysteem is geassocieerd met falende immuunresponsen
tegen nieuwe pathogenen en kanker. Daarnaast kunnen ongewenste immuunresponsen
in ouderen ook leiden tot cardiovasculaire ziekte en autoimmuniteit (reumatoide
artritis, grote vaten vasculitis en polymyalgia rheumatica).
T lymfocyten lijken sterk beïnvloed te worden door veroudering
aangezien hun specifieke rijpingsorgaan (thymus) nagenoeg verdwijnt. Andere
veranderingen die optreden met toename van leeftijd zijn: afname van het T cel
repertoir met ophoping van oligoclonale, verouderde T cellen (CD27 en CD28
negatief; verkorte telomeren). Verder ontstaat er een chronische lichte
ontsteking (inflamm-ageing) in veel ouderen wat blijkt uit toename van
inflammatoire cytokines en acute fase eiwitten. Longitudinale studies hebben
een immuunrisico fenotype ontdekt dat geassocieerd is met verhoogde
mortaliteit: een CD4/CD8 ratio < 1, laag CD19+ B cel aantal, en een slechte
lymfocyten proliferatie in vitro.
Naast verouderde T cellen kunnen verschillende andere subsets van CD4+
en CD8+ T cellen worden onderscheiden op basis van cytokineproductie: Th1/Tc1
(IFN-gamma+), Th2/Tc2 (IL-4+) en Th17/Tc17 (IL-17+) cellen, evenals regulerende
T-cellen. Er is echter weinig bekend over hoe deze subsets veranderen in
gezonde versus ongezonde veroudering.


Gezondheidstoestand: SENIEUR protocol
Om leeftijdsgerelateerde veranderingen van het afweersysteem te onderzoeken is
het belangrijk om volledig gezonde ouderen te includeren. Veel ouderen hebben
chronische ziekten of medicatie die het immuunsysteem kunnen beïnvloeden. Om
het effect van veroudering (en niet van ziekten/medicatie) op het immuunsysteem
te kunnen onderzoeken is het SENIEUR protocol ontwikkeld. Dit protocol bestaat
uit anamnese, lichamelijk onderzoek en een aantal bloed en urineonderzoeken.
Aan de hand van het SENIEUR protocol kunnen gezonde van ongezonde/minder
gezonde ouderen worden onderscheiden. Het SENIEUR protocol is uitgebreid
gevalideerd, en wordt beschouwd als het beste protocol om gezondheidstatus van
ouderen te bepalen.

Kwetsbaarheid (Frailty)
Ouderen zijn kwetsbaar voor het ontwikkelen van infecties, autoimmuniteit en
kanker. De verhoogde kwetsbaarheid voor het ontwikkelen van ziekten in ouderen
wordt ook wel kwetsbaarheid genoemd. Het onderzoeken van kwetsbaarheid in
oudere populaties is belangrijk, omdat er grote verschillen bestaan tussen
ouderen qua risico op morbiditeit en mortaliteit.
Verschillende instrumenten zijn ontwikkeld om kwetsbaarheid te meten. Binnen
Nederland worden de Groningen Frailty Indicator en de daarvan afgeleide Tilburg
Frailty Indicator het meeste gebruikt. Internationaal gezien is het Fried
protocol het meest gehanteerde instrument om kwetsbaarheid te meten. Het Fried
protocol is volledig gericht op het fysieke functioneren van ouderen, terwijl
de Nederlandse instrumenten ook aandacht hebben voor psychosociale componenten.
Er is weinig bekend in hoeverre het immuunsysteem van kwetsbare ouderen
verschilt van niet-kwetsbare ouderen.

In de huidige studie hopen te bepalen hoe het adaptieve immuunsysteem veranderd
gedurende het verouderingsproces. Verder hopen we te identificeren hoe het
immuunsysteem van gezonde ouderen verschilt van ongezonde/kwetsbare ouderen.

Primaire doel: het bestuderen van leeftijdsgerelateerde verschillen in T cell
subsets in gezonde en ongezonde/kwetsbare ouderen.


Secundaire doelen:
- Het bestuderen van het immuunrisico fenotype in gezonde personen versus
ongezonde/kwetsbare personen
- Het bestuderen van T cel functie in gezonde personen versus
ongezonde/kwetsbare personen
- Het bestuderen van de contruct validiteit van de GFI t.o.v. Fried protocol en
TFI

Observationele studie met bepalingen van gezondheidstatus, frailty status en T
cel subsets en cytokines in het bloed.

Donoren uit de verschillende onderzoeksgroepen zullen geen direct voordeel
hebben bij deelname aan de studie. Desalniettemin verwachten we dat het huidige
onderzoek zal bijdragen aan inzicht in het verouderende immuunsysteem en aan
het ontwikkelen van strategieën gericht op gezonde immuunveroudering in de
toekomst.

We voorzien geen risico's voor deelnemers aan de studie (vragenlijsten en
venapunctie).