Het verminderen van exacerbaties bij patienten met chronische obstructieve longaandoeningen met behulp van fysiotherapie

COPD (chronic obstructive pulmonary disease) of chronisch obstructief
longlijden, is een ernstige aandoening die tot op heden niet te genezen is. De
ziekte heeft een hoge prevalentie en vormt een van de belangrijkste oorzaken
van morbiditeit en mortaliteit wereldwijd. Vooral exacerbaties van COPD hebben
een grote invloed op patiënten aangezien exacerbaties vaak resulteren in een
verminderde fysieke gezondheid, een lagere kwaliteit van leven en
ziekenhuisopnames. Ook vanuit maatschappelijk perspectief is de impact van
exacerbaties aanzienlijk omdat hospitalisaties de grootste kostenpost vormen in
de COPD-zorg.
Respiratoire rehabilitatie is een behandeling die de laatste jaren heeft
bewezen effectief te zijn in het verhogen van de inspanningcapaciteit,
verminderen van spierzwakte en het bevorderen van de kwaliteit van leven van
patiënten. Een vorm van respiratoire revalidatie is gestandaardiseerde
fysiotherapie volgens richtlijn. Echter, er is meer informatie nodig om te
evalueren wat het precieze effect is van fysiotherapeutische behandeling op
exacerbaties. Deze kennis zou bijzonder relevant zijn aangezien het uitermate
belangrijk is om door exacerbaties veroorzaakte ziekhuisopnames te verminderen
in de toekomst.
De hypothese in deze studie is: fysiotherapeutische zorg is effectief en
kosten-effectief, voor patiënten die onlangs een COPD exacerbatie hebben gehad,
door middel van het verminderen van de frequentie, duur en ernst van vervolg
exacerbaties. Daarnaast zal het de functionele gezonheidsstatus en kwaliteit
van leven van de COPD patiënt positief beinvloeden.

Doel van deze studie is om te onderzoeken of gestandaardiseerde fysiotherapie
mogelijk bij kan dragen aan het uitstellen of voorkomen van exacerbaties bij
COPD patiënten. De primaire onderzoeksvraag daarbij is: "Wat is de
effectiviteit van fysiotherapeutische behandeling, volgens de nieuwe richtlijn
op exacerbatie frequentie, duur en ernst bij COPD patiënten die recent een
exacerbatie hebben gehad in vergelijking met de standaard zorg?" Secundaire
onderzoeksvragen zijn: "Wat is de effectiviteit van fysiotherapeutische
behandeling op de gezondheidsstatus en kwaliteit van leven van COPD patiënten
die recent een exacerbatie hebben gehad?'' en "Wat is de kosten-effectiviteit
van fysiotherapeutische behandeling volgens de nieuwe richtlijn op exacerbaties
en hospitalisatie van COPD patiënten die recent een exacerbatie hebben gehad in
vergelijking met de huidige zorg?''.

Het voorgestelde onderzoek is een prospectief, gerandomiseerd experiment met
een controlegroep met een tweejarige follow-up, binnen een cohort.

Fysiotherapie volgens de nieuwe KNGF richtlijn COPD (2008) zal worden vergeleken met standaard zorg inclusief sham-training (dat 'usual care' weerspiegeld). Deelnemende patiënten in de experimentele groep ontvangen standaard zorg zoals door hun huisarts en/of longarts wordt gegeven, gecontroleerd door hun fysiotherapeut en gecombineerd met gestandaardiseerde hoog-intensieve fysiotherapie (KNGF-richtlijn COPD, 2008). De standaard zorg zal worden gegeven conform de NHG standaard (2007). Deelnemende patiënten in de controle groep ontvangen standaard zorg zoals door hun huisarts en/of longarts wordt gegeven, maar ook gecontroleerd door hun fysiotherapeut (volgens de NHG standaard, 2007). Daarnaast krijgen de patienten in de controle groep laag-intensieve training, dat gezien kan worden als sham-training. Beide groepen worden gevolgd door middel van een speciaal elektronisch patiënten dossier voor COPD en fysiotherapeuten gebruiken dit systeem tevens als leidraad voor fysiotherapeutische behandeling in de experimentele groep.

Onafhankelijk van de randomisatie uitslag zullen alle patiënten vijf tot zeven
keer in een periode van twee jaar, een COPD gecertificeerde fysiotherapeut
bezoeken voor counseling en fysieke testen/vragenlijsten. Deze bezoeken voor
metingen behoren tot de standaard fysiotherapeutische zorg. Patiënten in de
experimentele groep zullen een jaar lang, twee keer per week hun fysiotherapeut
bezoeken voor COPD gerelateerde hoog intensieve fysiotherapeutisch zorg.
Daarnaast zullen zij worden gevraagd om een jaar lang, een tot drie keer per
week zelfstandig fysieke activiteit uit te voeren. Patiënten in de controle
groep worden gevraagd om een jaar lang, drie tot vijf keer per week zelfstandig
fysieke activiteit uit te voeren waarbij zij de mogelijkheid krijgen om een
keer per week 30 minuten te trainen in de fysiotherapiepraktijk. Alle bezoeken
voor fysiotherapeutische behandeling en alle adviezen voor thuis training zijn
onderdeel van de standaard procedure, volgens de nieuwste KNGF richtlijn COPD
(2008) en de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB).
Deze studie kan alleen worden volbracht met patiënten die onlangs een
exacerbatie hebben gehad. Door de informatie die COPD gecertificeerde
fysiotherapeuten verkrijgen door het frequent uitvoeren van fysieke testen en
in de meeste gevallen uit spirometrie en een maximale fietstest, zijn de
risico`s voor deelname aan de studie erg gering en vergelijkbaar met standaard
COPD gerelateerde fysiotherapeutische zorg. De risico`s voor deelname zijn
zelfs kleiner dan de risico`s die geassocieerd zijn met patiënten die
zelfstandig trainen zonder fysiotherapeutische controle momenten (standaard
zorg). Door deelname aan het onderzoek kunnen patiënten, naast een standaard
medicamenteuze behandeling, een zelfregulerende en actieve manier voor het
verminderen van COPD gerelateerd klachten ervaren. In eerdere studies zijn geen
negatieve bijwerkingen van pulmonaire rehabilitatie (inclusie fysiotherapie)
gevonden.