Genderidentiteit, geslachtshormonen en hersenontwikkeling

De seksuele differentiatie van de hersenen en daarmee samengaand latere
seksuele oriëntatie en genderidentiteit, i.e. het gevoel een man of een vrouw
te zijn, gebeurd onder prenatale invloeden van geslachtshormonen.
Differentiatie van de genitaliën vind vroeger plaats in de foetale ontwikkeling
dan de seksuele differentiatie van het brein. Daarom zouden deze twee
processen, in theorie, onafhankelijk van elkaar kunnen gebeuren. Mogelijkerwijs
kunnen afwijkingen in de hormoonhuishouding tijdens de fase van de seksuele
differentiatie van het brein, het fenomeen van de genderidentiteitsstoornis
(GIS) verklaren. Mensen met GIS, oftewel genderdysforie, hebben de grote wens
het lichaam van het andere geslacht te hebben en voelen een disharmonie tussen
hun biologisch geslacht en hun genderidentiteit. GIS komt al op zeer vroege
leeftijd voor. Tegenwoordig kunnen deze jonge GIS patiënten hun puberteit
uitstellen door behandelt te worden met een GnRH (Gonadotropin-Releasing
Hormone) agonist, totdat zij met een cross-seks hormoon behandeling mogen
beginnen.
Het is niet bekend in hoeverre de hormoonveranderingen tijdens de puberteit nog
een invloed hebben op iemands genderidentiteit. Met andere woorden, word
genderidentiteit al vastgelegd tijdens de prenatale ontwikkeling of moet deze
nog geconsolideerd worden door geslachtshormonen tijdens de puberteit?

Doel van het onderzoek is om sekse verschillen in hersenfuncties van gezonde
prepuberale jongens en meisjes te vergelijken met een groep kinderen,
gediagnosticeerd met GIS. Hersenfuncties zullen gemeten worden middels
functionele magneetresonantie imaging (fMRI). Een tweede fMRI scan zal gemaakt
worden, zodra de proefpersonen in de puberteit zijn.
In een tweede, methodologisch gelijksoortig, experiment, zal een groep GIS
patiënten twee keer met fMRI getest worden: een keer vóór de start van hun
cross-seks hormoonbehandeling en een keer tijdens hun behandeling.
Geslachtsverschillen in hersenfuncties zullen vergeleken worden met die van
gezonde leeftijdsgenoten. Tijdens een taak zullen activaties van de
hypothalamus als response op een feromoon gemeten worden; hierbij zijn eerder
sekseverschillen bij volwassenen gevonden.
Middels neuropsychologische tests en een oormeting van oto-akoestische emissies
zullen geslachtsverschillen op gedrags- en fysiologisch- niveau bepaald gaan
worden.

Doel van de studie in de volwassen patienten groepen is om verschillen in
prenatale androgeenblootstelling tussen twee klinische subtypes GID te
onderzoeken.

De huidige studie is een observationele, longitudinale studie, met een
within-subject (herhaalde metingen) 2x2x2 factoren design. Er zijn drie
onafhankelijke variabelen: tijd (eerste meting, tweede meting), sekse
(mannelijk, vrouwelijk) en diagnose van GIS (ja, nee).
Er zijn twee leeftijdsgroepen peri-puberale kinderen en adolescenten, die twee
keer tijdens hun ontwikkeling getest zullen worden.

Een derde leeftijdsgroep wordt met dit amendement toegevroegd: 2 groepen
volwassen GID patienten, die eenmalig getest zullen worden (OAEs en 2D:4D
ratio's).

Deelnemers van het onderzoek worden gevraagd twee keer naar het VUmc te komen,
eerst voor een screening sessie (duur ca. 1,5 uur) en de tweede keer voor de
test- en fMRI sessie (duur ca. 3 uur). Voorafgaand aan het onderzoek word de
proefpersonen gevraagd urine en speeksel monsters mee te nemen, voor de
hormoonbepalingen. Tijdens de screening ondergaan de deelnemers een reuktest en
hun puberteitsstadia worden beoordeelt door een kinderarts. Tijdens de test
sessie wordt het neuropsychologisch onderzoek afgenomen, vindt er een oormeting
voor oto-akoestische emissies plaats, en krijgen de proefpersonen een fMRI
scan.
De risico's, verbonden aan de deelname aan dit onderzoek, kunnen als
verwaarloosbaar gezien worden. Er zal getracht worden de belasting zo minimaal
mogelijk te houden.
De huidige studie is groepsgebonden, omdat het doel van het onderzoek is om de
effecten van de geslachthormoonveranderingen tijdens de puberteit op
genderidentiteit en hersen functies te onderzoeken.