Terugval preventie bij depressie door Preventieve Cognitieve Therapy: een gecontroleerd gerandomiseerd onderzoek.

Ernstige depressieve (MDD) is een van de meest voorkomende stoornissen van alle
psychiatrische aandoeningen en verwacht wordt dat deze in 2030 tweede zal zijn
op de lijst van de 15 belangrijkste aandoeningen wat betreft ziektelast. MDD is
recidief van karakter en kan daarom zeer invaliderend voor de patient zijn en
brengt hoge kosten met zich mee. Cognitieve therapie tijdens de acute fase
(A-CT) is goed onderzocht en evidence based (e.g. Beck, 2005; Vittengl ea.,
2007). Alhoewel twee-derde van alle patienten goed reageren op A-CT, zal een
groot aantal van patienten na behandeling een terugval krijgen (Fava et al.,
2004; Driessen & Hollon 2011). Relapse en recurrence ratios voor hoog
risicogroepen zijn 60-70% over een periode van 2 jaar (Vittengl et al., 2007;
Bockting et al., 2009). Risicofactoren voor terugval zijn het aantal voorgaande
episodes en restsymptomen (Fava et al., 2004; Judd et al., 1998).

In de behandeling van MDD is het optimaliseren van lange termijn uitkomsten
daarom, voornamelijk voor hoog risico groepen, zeer belangrijk. Preventieve
cognitieve therapie (C-PCT) lijkt veelbelovend, voornamelijk in patienten die
een hoog risico hebben op terugval (meta analyse Vittengl et al., 2007; Jarrett
et al., 2001).

Uit eerdere studies is bekend geworden dat patienten die A-CT hebben ontvangen
al een lagere kans op terugval hebben in vergelijking met andere behandelingen
tijdens de acute fase. Deze studie onderzoekt daarom of, ook in de groep
patienten die zijn hersteld met A-CT, C-PCT een toegevoegde waarde heeft wat
betref preventie van terugval.

In deze studie wordt in een randomized controlled clinical trial de
effectiviteit van Preventieve Cognitieve Therapy (C-PCT) na respons op Acute
Cognitieve Therapie (A-CT) onderzocht in vergelijking met de reguliere
behandeling (CAU). Patienten met een hoog risico op terugval (twee of meer
depressieve episodes in het verleden en een HRSD score van >14) worden at
random toegewezen aan C-PCT of care as usual (CAU). De interventie beslaat 8
sessies in een periode van 12 weken. Uitkomsten worden gemeten bij aanvang
(baseline) en na 3, 6, 12 en 15 maanden. De primaire vraagstelling van het
onderzoek luidt; wat is in een groep patienten die zijn hersteld met A-CT, het
effect van C-PCTop de kans op terugval van depressie. Op basis van eerder
onderzoek verwachten wij dat C-PCT, aangeboden na repons op A-CT, de kans op
terugval (relapse of recurrence) met 20% verkleind. De primaire uitkomstmaat is
het cumulatieve terugval percentage (relapse en recurrence) over een periode
van 15 maanden. Secundaire onderzoeksvragen in dit onderzoek betreft het
detecteren van mediatoren, moderatoren en een kosten effectiviteitsanalyse.

Secundaire doelstellingen van de studie zijn;
1. Het beoordelen van het effect van de interventie op de volgende klinsche
parameters; ernst van depressieve symptomen, kwaliteit van leven, sociaal en
interpersoonlijk functioneren, coping stijl.
2. Onderzoek naar de volgende potentiele moderatoren; negatieve life events,
persoonlijkheidsstoornis symptomatologie, psychologische mindfulness, mastery.
3. Onderzoek naar de volgende potentiele mediatoren; coping stijl, sociale
stuen, acceptatie en actie, resultaat sessie, samenwerking met de therapeut,
depressieve symptomen, therapeutische relatie, dysfunctionele attituden,
affiliatie behoefte, dagelijkste stressoren, positieve and negatieve affecten.
4. Kost effectiviteten analyse van C-PCT vergeleken met CAU.

Patiënten worden geworven onder patiënten die hun depressie behandeling hebben
afgesloten bij Arkin en eventueel bij GGZ Ingeest. Patiënten die aan het
onderzoek mee willen doen worden at random verdeeld over een controle conditie
en een experimentele conditie. De controle conditie bestaat uit Care As Usual
(CAU). Dat wil zeggen de nazorg die patienten ontvangen na het afsluiten van
een depressie behandeling en herstel van depressie. Vaak bestaat CAU uit geen
behandeling of een medicamenteuze nabehandeling. In de meeste gevallen wordt
nazorg door de huisarts verzorgd. In de experimentele conditie krijgen
patiënten 8 sessies Preventieve Cognitieve Therapy aangeboden. Bij aanvang, en
na 3, 6, 12 en 15 maanden wordt een meting gehouden om de effectiviteit van de
Preventieve Cognitieve Therapy te beoordelen in vergelijking met de controle
conditie. Na iedere C-PCT sessie wordt een aantal korte vragenlijsten afgenomen
om werkingsmechanismen (mediatoren) van C-PCT te kunnen onderzoeken.

Het tijdspad van dit onderzoek is; werving en inclusie proefpersonen: maand
1-36, uitvoeren van de C-PCT interventie: maand 2-39, follow-up van
proefpersonen: maand 2-51, data-analyse en verslaglegging: maand 52-54.

Preventieve cognitieve therapie (C-PCT) bestaat uit 8 sessies die worden aangeboden na respons op cognitieve therapie in de acute fase (A-CT). Cognitieve therapie richt zich op negatieve cognities en de ontwikkeling van persoonlijke preventie strategieen. C-PCT (Bockting et al., 2009) is een aangepaste vorm van cognitieve therapie ontwikkeld voor terugvalpreventie bij mensen met een verhoogd risico. Een protocol van deze interventie voor zowel de patient en de behandelaar is gepubliceerd (Bockting et al., 2009). In tegenstelling tot A-CT is C-PCT niet primair gericht op het ombuigen van negatieve gedachten. C-PCT begint met het identificeren van negatieve gedachtten en disfunctionele attitudes, ondersteund door een zelfrapportage vragenlijst met voorbeelden van attitudes en specifieke technieken. De focus van de behandeling is gericht op het veranderen van deze attitudes met behulp van verschillende cognitieve technieken. Daarnaast wordt specifiek aandacht gegeven aan het verbeteren van het herinneren en ophalen van positieve ervaringen en het maken van een preventie plan.

Belasting: Proefpersonen in de experimentele conditie krijgen acht C-PCT
sessies van 1 uur aangeboden. Na iedere C-PCT sessie wordt patiënten gevraagd
om vragenlijsten in te vullen a 15 minuten. De controle conditie vult deze
lijsten 2 maal in a 20 minuten. Alle patiënten wordt gevraagd op vijf
meetmomenten vragenlijsten in te vullen a 55 minuten. Bij alle patiënten wordt
op baseline en na 15 maanden een interview afgenomen a 60 minuten. De totale
belasting voor proefpersonen in de controle conditie komt daarmee op 7.3 uur
over een periode van 15 maanden. De totale belasting voor proefpersonen in de
experimentele conditie komt daarmee op 14.6 uur over een periode van 15
maanden. Hierin is 8 uur psychosociale interventie bij inbegrepen.

Risico. Voor proefpersonen die deelnemen zien wij geen risico's.