Bewustwordingstraining van het lichaam in de bEhandeling van Wearing-off gerelateerde Angst bij patienten met de ziekte van paRkinson.

Ruim 60% van de mensen met de ziekte van Parkinson die worden behandeld met
Levodopa krijgt op termijn te maken met response-fluctuaties van de motorische
symptomen zoals rigiditeit, freezing en akinesie. Patiënten raken ernstig *off*
tegen de tijd dat een nieuwe medicatie dosering nodig is (zogenoemde
'end-of-dose'-verschijnselen). Dit fenomeen heet wearing-off en gaat ook vaak
gepaard met wisselingen in niet-motorische symptomen zoals stemming, angst,
pijn en denkvermogen. Samen hebben de motorische en niet- motorische symptomen
van wearing- off een zeer grote invloed op de kwaliteit van leven van de
patiënt en de partner.
Patiënten met wearing-off hebben vaak last van ernstige angst- en paniek
gevoelens die niet goed lijken te passen bij de ernst of mate van de
lichamelijke symptomen van * off* zijn. Deze angst en paniek gevoelens kunnen
zich uiten in verhoogde stress ervaring, kortademigheid, hyperventilatie,
duizeligheid en hartkloppingen. Dit wordt ook wel wearing-off gerelateerde
angst (WRA) genoemd en kan het gevolg zijn van overgevoeligheid voor de
lichamelijk effecten en/of een overmatige alertheid op lichamelijke gevoelens
en verschijnselen van het beginnen optreden van wearing-off. Dit veranderde
*lichaamsbewustzijn* (body awareness) kan dus ernstige gevolgen hebben voor hoe
de patiënt zich voelt en gedraagt maar de gevolgen worden vaak niet door de
patiënt gekoppeld aan wearing-off waardoor de neuroloog of huisarts deze link
ook over het hoofd kan zien.

Cognitieve therapieën worden wel gebruikt om WRA te behandelen maar blijken in
de praktijk niet goed aan te slaan omdat het lichaamsbewustzijn onvoldoende
aandacht krijgt en deze methoden uitgaan van het wegnemen van WRA, terwijl dit
niet realistisch is omdat de wearing-off symptomen blijven bestaan. Er blijkt
echter geen goed behandel-alternatief te zijn.
In dit project willen wij daarom een nieuw behandelmethode voor WRA onderzoeken
die gebruik maakt van technieken en handvaten vanuit fysiotherapie,
mindfullness, exposure therapie en psychoeducatie met een focus of
lichaamsbewustzijn en bewustwording.

In BEWARE willen we daarom in een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek 24
patiënten die de innovatieve *body-awareness therapie* krijgen vergelijken met
24 patiënten die een reguliere fysiotherapie behandeling krijgen. De BEWARE
therapie duurt 6 weken, waarin patiënten 2 keer per week gedurende 1,5 uur een
gestructureerd *body awareness* programma in een groep met andere patiënten
aangeboden krijgen. Zowel voor de therapie, na de therapie op 6 weken en bij
follow up na 18 weken worden metingen gedaan voor evaluatie.

De Parkinson patienten zullen gerandomiseerd worden ingedeeld in een van de twee groepen. Een groep zal de experimentele 'lichaamsbeleving therapie' ontvangen, terwijl de tweede groep de reguliere fysiotherapie ontvangt. De elementen die aan bod komen in de experimentele conditie zijn: mindfulness, fysieke therapie, exposure en psycho-educatie. Ook zal er een sessie bij de patient thuis plaatsvinden in het bijzijn van een partner/verzorger. Deze zal ingepland worden tussen de derde en vierde trainingssessie. Na iedere sessie zullen de patienten een huiswerkopdracht meekrijgen zodat de generalisatie naar het dagelijks leven beter plaatsvindt.

Aan deelname aan dit onderzoek zijn geen risico's verbonden.
Er zal wat extra tijd van de patienten gevraagd worden in week 0, 6 en 18 om
studieparameters te bepalen en vragenlijsten in te vullen.