Ciliaire genexpressie: op zoek naar nieuwe kanidaat genen voor Primaire Ciliaire Dyskinesie

Primaire ciliaire dyskinesie (PCD) is een erfelijke ziekte die bij
1:15.000-30.000 pasgeborenen voorkomt. De ziekte komt echter vaker voor in
genetisch geïsoleerde gebieden, zoals Volendam in Nederland. PCD wordt
gekenmerkt door dyskinesie van epitheliale trilharen in de luchtwegen waardoor
frequente luchtweginfecties ontstaan. Het stellen van de diagnose is vaak
moeilijk omdat er geen gouden standaard test is. Een genetische test is tot op
heden niet beschikbaar doordat de genetische achtergrond van de ziekte nog
grotendeels onbekend is. Het begrip van de moleculaire compositie van de
trilharen is ver van compleet. Door te onderzoeken welke genen van belang zijn
tijdens de aanmaak van nieuwe trilharen kunnen nieuwe kandidaat genen ontdekt
worden. Dit draagt bij aan de ontwikkeling van een genetische test voor
patiënten met PCD.

Het doel van deze studie is om genexpressie patronen in trilhaarproducerende
cellen te onderzoeken om een lijst met PCD kandidaat genen samen te stellen.

Deze observationele studie vindt plaats in het VU medisch centrum. Er worden
trilhaar dragende cellen uit de neus geschraapt bij gezonde proefpersonen. De
cellen worden gekweekt. Op 3 verschillende momenten tijdens het kweekproces
wordt RNA geïsoleerd uit de cellen. Van het RNA zal cDNA gemaakt worden. Door
middel van next generation sequencing zal bepaald worden hoeveel fragmenten er
van alle transcripten aanwezig zijn om een schatting van de genexpressie levels
te maken. Dan wordt bekeken of er verschil is in genexpressie tussen de
verschillende tijdspunten en of alle bekende PCD genen eenzelfde expressie
patroon vertonen.

Bij gezonde vrijwilligers worden een aantal cellen uit de neus geschraapt om
normaal trilhaar dragende cellen te verzamelen. Er zijn geen risico's verbonden
aan deze procedure. Het schrapen kan kort (enkele seconden) een vervelend
gevoel veroorzaken, dat onmiddellijk na het schrapen weer verdwijnt. In
zeldzame gevallen kan er een klein beetje bloed van het slijmvlies van de neus
meekomen. Dit gebeurt echter doorgaans alleen als het slijmvlies van de neus
geïrriteerd is, zoals bij een verkoudheid. Om dit risico te minimaliseren
worden proefpersonen die verkouden zijn of last hebben van een
stollingsstoornis danwel antistollingsmedicatie gebruiken niet geïncludeerd in
het onderzoek. Dit is een zeer belangrijk onderzoek voor patiënten met PCD
omdat er met de resultaten van dit onderzoek een complete lijst met kandidaat
genen samengesteld kan worden. Dit kan zorgen voor het ontdekken van nieuwe
ziekte veroorzakende genen en de ontwikkeling van een genetische test.
Bovendien kan de vergelijking van de resultaten van het brush biopt met die van
het curette biopt de zorg voor patiënten met PCD mogelijk nog verder
verbeteren.