Preventie van kindermishandeling; Gerandomiseerd onderzoek naar de effecten van Parent-Child Interaction Therapy bij gezinnen thuis (PCIT-Home)

De prevalentie van kindermishandeling in Nederland is hoog en een
maatschappelijk probleem, 30 tot 34 van de 1000 kinderen komen hiermee in
aanraking. Kindermishandeling treedt op door een opeenstapeling van
risicofactoren. Daarnaast zorgt een beperkte eigen kracht ervoor dat ouders
onvoldoende in staat zijn het ouderschap goed vorm te geven en een veilige
omgeving voor hun kind te bieden. Gezien de ernst van de gevolgen van
kindermishandeling op de ontwikkeling en de blijvende negatieve uitkomsten in
de volwassenheid met de daarbij behorende maatschappelijke kosten, is het
noodzakelijk om kindermishandeling vroegtijdig aan te pakken of te voorkomen.
Het vergroten van de eigen kracht van een gezin is dan ook van groot belang.
Preventieve interventies die laagdrempelig en bij voorkeur in de thuissituatie
worden aangeboden kunnen de eigen kracht van het kind en de ouders en de
ouder-kind relatie versterken, waardoor kindermishandeling voorkomen kan
worden.

Onderzoek naar interventies gericht op het voorkomen van kindermishandeling is
beperkt. Parent-Child Interaction Therapy (PCIT) is één van de weinige
interventies die bewezen effectief bevonden is in het voorkomen van
kindermishandeling bij risicogezinnen. In Nederland wordt PCIT aangeboden in de
Jeugd-GGZ-instelling (AMC-de Bascule) en gerandomiseerd onderzoek naar de
effectiviteit laat zeer positieve resultaten zien van PCIT in de vermindering
van gedragsproblemen bij het kind, opvoedingsstress van ouders en een
verbetering van de ouderlijke opvoedingsvaardigheden. Uitval voor of tijdens
behandeling is echter gedurende dit onderzoek een belangrijk probleem gebleken.
Internationale studies laten zien dat PCIT ook in de thuissituatie succesvol is
en dat uitval hiermee beperkt kan worden. AMC-de Bascule wil de
toegankelijkheid en het bereik van de zorg voor gezinnen vergroten door PCIT
als preventieve interventie bij gezinnen thuis aan te bieden, PCIT-Home. Met
dit project wordt de specialistische GGZ-kennis ingebed in de bredere
jeugdzorg.

Voor het in kaart brengen van de (kosten)effectiviteit van PCIT-Home in
Nederland wordt gebruik gemaakt van vragenlijsten, interviews en
video-observaties tijdens een voor- en nameting gevolgd door een follow-up
meting bij twee maanden na afronding van behandeling. Het onderzoek betreft een
gerandomiseerde gecontroleerde studie met een wachtlijstconditie. Zestig
gezinnen worden geïncludeerd, waarvan de helft direct start met behandeling en
de andere helft start na een wachtperiode van twee maanden. Een extra
meetmoment is er voor de wachtlijstconditie aan het einde van de wachtperiode,
deze heeft een dubbele functie, namelijk nameting van de wachtperiode en
voormeting bij start van PCIT-Home.

Parent-Child Interaction Therapy (PCIT) is een geprotocolleerd behandeling programma voor ouders en jonge kinderen. Bij PCIT-HOME worden ouders en kind samen getraind, waarbij de therapeut de ouder coacht middels een oormicrofoontje. In twee fasen van behandeling leren ouders om de ouder-kind relatie te verbeteren door positief gedrag te bekrachtigen en negatief gedrag te negeren. Ook leren ouders om hun kind op een effectieve en veilige wijze te disciplineren. PCIT-Home is een aangepaste vorm van het originele behandelprotocol en vindt plaats in de thuissituatie van het gezin. PCIT-Home heeft 8 behandelsessies.

Voor het onderzoek geldt dat er niet meer risico*s zijn verbonden aan deelname
aan het onderzoek dan dat er verbonden zijn aan deelname aan de behandeling via
het reguliere traject. Wel vraagt deelname aan het onderzoek aan het onderzoek
vraagt wat tijd van ouders en kinderen. Het onderzoek bestaat uit 3 of 4
meetmomenten. Elke meting neemt ca. 1 uur in beslag. De onderzoeker bezoek het
gezin thuis, waardoor ouders en kinderen zo veel mogelijk ontlast wordt.