het verband tussen de endotheliale glycocalyx en peritoneaal transport in peritoneale dialyse patienten

Het vasculaire endotheel vormt de eerste verdedigings linie tegen potentieel
voor het lichaam schadelijke factoren die in de circulatie aanwezig zijn. Aan
de binnenzijde van de vaatwand is het endotheel bekleed met de glycocalyx. Deze
uit membraneuze glycoproteinen, glycoseaminoglycanen en geassocieerde eiwitten
opgebouwde structuur vormt een beschermende laag tegen circulerende factoren,
die schadelijk zijn voor het endotheel. Het is sinds kort mogelijk een indruk
te krijgen van de glycocalyx in mensen met behulp van *sidestream darkfield
microscopy*(SDF), een techniek waarbij te onderzoeken persoon met een kleine
camera zelf een filmpje maakt van de onderzijde van de oppervlakte van de tong.
Deze niet-invasieve techniek worden de sublinguale bloedvaten zichtbaar en
kunnen na afloop van het onderzoek metingen worden verricht. De *perfused
boundary region*(PBR) is een aldus gemeten parameter,waarmee de dikte van het
voor de rode bloedcel toegankelijke deel deel van de glycocalyx wordt bepaald.
In eerder onderzoek met deze techniek (AMC,MEC 08-133) vonden wij dat de PBR
bij dialyse patienten dikker was, dan bij proefpersonen met een normale
nierfunctie. Tot onze verrassing bleek de dikte van de sublinguale PBR bij
peritoneale dialyse (PD) patienten een verband te vertonen met parameters van
peritoneaal transport. Deze waarneming werd gedaan in 10 van de 15 PD
patienten. Wij hebben een aantal hypotheses ontwikkeld hoe enerzijds het
verband tussen de systemische PBR en peritoneaal transport zou kunnen worden
verklaard, en anderzijds de afwezigheid hiervan in sommige anderen.

Het doel van het onderzoek is het bevestigen of ontkrachten van onze hypothese,
namelijk dat bij PD patienten met peritoneale transport karakteristieken in het
normale gebied een situatie bestaat, waarbij diffusie door de peritoneale
membraan wordt vertraagd door de dimensies van de PBR, terwijl dit mechanisme
wordt overschaduwed door locaal geproduceerde vasoactieve stoffen bij
patienten met een snel peritoneaal transport van afvalstoffen. Hiertoe willen
wij de mogelijke pathogenetische mechanismen analyseren in een grotere groep
stabiele PD patienten.

Bij de PD patienten, die in het AMC in behandeling zijn wordt jaarlijks een
standaard peritoneale permeabiliteits analyse (SPA) verricht in het kader van
de reguliere klinische patientenzorg. Bij deze analyse die ongeveer 5 uur duurt
en poliklinisch op de PD afdeling in het AMC plaatsvindt, worden bloed en
dialysaat onderzocht teneinde de transportkarakteristieken van het buikvlies te
kunnen bepalen en mogelijke veranderingen daarin, die gevolg kunnen hebben voor
de peritoneale dialyseprescriptie. In de voorliggende aanvraag wordt na
geinformeerde toestemming van de patient, een sublinguale SDF door de patient
zelf verricht. Deze niet-invasieve meting duurt maximaal 15 minuten en heeft
geen bijwerkingen. Het residuale bloed dat in het laboratorium overblijft na
de routine klinische metingen wordt ingevroren voor toekomstige bepalingen van
glycocalyx parameters. Dit geldt tevens voor het gedraineerde dialysaat, waarin
naast de klinisch noodzakelijke bepalingen, tevens een deel zal worden
ingevroren voor toekomstige bepaling van een aantal vasoactieve mediatoren. Het
resteerende dialysaat wordt zoals gebruikelijk, weggegooid

Het SDF onderzoek van de sublinguale glycocalyx heeft geen bijwerkingen en
vindt plaats tijdens de jaarlijkse SPA, die om klinische redenen wordt
verricht. De totale verblijfduur op de PD afdeling neemt toe van 5 uur tot 5,25
uur. Er wordt geen extra bloed afgenomen. Daarom kan de belasting voor de
deelnemers als minimaal worden omschreven en wordt geen additioneel risico
varwacht.