De effecten van calorische en eiwitrestrictie op markers van de stress respons en postoperatief herstel

Proefdierstudies van de afgelopen jaren hebben laten zien dat calorische
restrictie (CR), de reductie van de hoeveelheid calorieën zonder malnutritie,
voor vele positieve effecten zorgt zoals verlenging van de levensduur. Deze
respons op CR wordt de adaptieve stress respons genoemd. De precieze etiologie
die hieraan ten grondslag ligt, is nog niet bekend. Eén van de factoren die een
belangrijke rol speelt, is de betere weerstand tegen oxidatieve stress. Recent
is ontdekt dat ook eiwitrestrictie een rol in dit proces speelt. Voorafgaand
aan dit onderzoek is een klinische studie gedaan in gezonde levende nierdonoren
met een dieet bestaande uit 3 dagen 30% calorische restrictie en 24 uur vasten.
Uit deze studie komt naar voren dat een dieet goed wordt verdragen door
patiënten. Met dit onderzoek willen wij in een klinische setting de
haalbaarheid en veiligheid van een dieet met calorische en eiwitrestrictie
onderzoeken en vervolgens op weefselniveau kijken naar de markers van de
adaptieve stress respons en het herstel na een operatie.

Bepalen van de haalbaarheid en veiligheid van een vijfdaags dieet met 30%
calorische en 70% eiwitrestrictie in enerzijds gezonde nierdonoren die gepland
staan voor een nierdonatie bij leven en anderzijds in personen die op de
wachtlijst staan voor bariatrische chirurgie. Vervolgens zullen de effecten van
het dieet op de mRNA- en eiwitexpressie van markers van de adaptieve stress
respons worden onderzocht. Dit zal geschieden in patiënten die een nierdonatie
of bariatrische chirurgie ondergaan. Daarnaast heeft het onderzoek als doel om
te kijken naar het postoperatieve subjectieve herstel en de perioperatieve
cytokine respons na het volgen van een calorie- en eiwitarm dieet.

Een gerandomiseerde gecontroleerde studie, verdeeld in twee fasen. Fase 1 is
een pilot studie en onderzoekt de haalbaarheid en veiligheid van een dieet met
calorische en eiwitrestrictie. Het dieet wordt gegeven terwijl de patiënten in
afwachting zijn van de operatie. Fase 2 onderzoekt de effecten van het dieet op
de markers van de stressrespons, de acute fase respons en postoperatief
subjectief herstel. In deze fase zal het dieet preoperatief gegeven worden.
Preoperatief en postoperatief zullen er enkele malen extra buisjes bloed worden
afgenomen. In fase 2 zullen aan het begin van de operatie biopten worden
genomen van de lever, de spier (musculus rectus abdominis) en van het buikvet
(zowel visceraal als subcutaan vet). In de groep levende nierdonoren zullen ook
perioperatief biopten van de nier worden genomen op verschillende tijdstipen.
Pre- en postoperatief zullen de patiënten enkele malen worden gevraagd om
vragenlijsten in te vullen betreffende kwaliteit van leven, pijnscores,
misselijkheid en vermoeidheid.

De nutritionele interventie bestaat uit een synthetisch dieet met 30% calorische en 70% eiwitrestrictie, berekend aan de hand van de dagelijkse energiebehoeftes via de Harris-Benedict formule. Controle groepen krijgen ofwel een synthetisch dieet isocalorisch aan een normaal dieet ofwel normale voeding. In fase 1 zal het dieet worden gegeven terwijl de patiënten op de wachtlijst staan voor de operatie zonder inclusie van de operatie in het onderzoek. In fase 2 wordt het dieet preoperatief gegeven. In fase 2 zal het synthetisch isocalorisch dieet niet meer worden gegeven.

- In de interventiegroep kan er tijdens het dieet een hongergevoel en lichte
hoofdpijn optreden.
- De controlegroep zonder interventie wordt gevraagd om een voedingsdagboek bij
te houden.
- Pre- en postoperatief worden er enkele vragenlijsten ingevuld.
- Perioperatief worden er biopten van lever, spier en vet genomen.
- Bij fase 2a worden perioperatief biopten van de nier genomen op 3
verschillende tijdstippen.
- Pre- en postoperatief worden er enkele extra buisjes bloed afgenomen.
- Fase 1c (bepaling telomeerlengte): eenmalig afname van een buisje bloed
tijdens polikliniek bezoek.
- Fase 1d/ fase 1e (validatie bepaling telomeerlengte en bepaling telomerase
activiteit): 5 bloedafnames van twee buisjes bloed op 5 verschillende
tijdstippen voor en na operatie tijdens polikliniek bezoek.