Sociale Netwerk Analyse van Risicogedrag in de Adolescentie (SNARE) Genen

Uit eerder onderzoek is bekend dat betrokkenheid bij risicogedrag, zoals
delinquentie en middelengebruik, veelal begint in de adolescentie en veel
voorkomt. Eerder onderzoek heeft laten zien dat zowel leeftijdsgenoten als
genen belangrijke voorspellers zijn van risiocgedrag. Desalniettemin is er
bijna geen onderzoek gedaan naar de wisselwerking tussen genen en sociale
netwerken van jongeren. Om de rol van leeftijdsgenoten te begrijpen en met name
invloedsprocessen (het effect van risocogedrag van vrienden) en
selectieprocessen (het effect van risicogedrag op de keuze van leeftijdsgenoten
als vrienden) uit elkaar te trekken is longitudinale sociale netwerk analyse
nodig. De combinatie van sociale netwerk analyse met genetische informatie is
vooralsnog niet voorhanden. We weten dus niets over de rol van genetische
effecten in invloeds- en selectieprocessen op het terrein van risicogedrag.

Het doel van dit onderzoek is DNA materiaal te verzamelen binnen een bestaand
onderzoek om daarmee gedetailleerde longitudinale gegevens over risicogedrag
van adolescenten en relaties met leeftijdsgenoten (sociale netwerken) te
combineren met genetische informatie. Met behulp van geavanceerde sociale
netwerk analyse zal gekeken worden naar moderatie effecten van genen op het
effect van leeftijdsgenoten op risicogedrag van adolescenten. Verder zal worden
gekeken naar mogelijke biologische mechanismen die verantwoordelijk zijn voor
de wijze waarop kandidaat genen van invloed zijn op de relaties van sociale
netwerken van jongeren en hun gedrag.
Het SNARE onderzoek is bij uitstek geschikt voor dit doeleinde. De ontwikkeling
van zowel risicogedrag als sociale netwerken zijn in kaart gebracht bij
respondenten vanaf ongeveer 12 jaar (vanaf eerste en tweede jaar voortgezet
onderwijs). De volgende stap is het verzamelen van DNA materiaal. Hierbij zijn
we met name geïnteresseerd in kandidaat genen en polygenetische scores die in
verband zijn gebracht met relaties met leeftijdsgenoten en risicogedrag en in
hoeverre deze genen en gen scores een rol spelen in invloeds- en
selectieprocessen met betrekking tot risicogedrag van jongeren. We hebben geen
plannen om genome-wide association studies (GWAS) uit te voeren. We zullen
daarentegen wel samenwerken met andere onderzoekers mochten zich plannen
ontwikkelen voor het samenvoegen van samples voor dergelijk doeleinden.

SNARE respondenten en hun ouders zullen thuis middels een informatiebrief op de
hoogte worden gebracht en gevraagd worden deel te nemen aan dit deel van het
onderzoek. In het geval van minderjarige respondenten dienen ook ouders actief
toestemming te verlenen middels het terugsturen van een toestemmingsformulier.
We zullen respondenten die niet reageren een schriftelijke herinnering sturen
om selectieve non-response te vermijden. DNA zal thuis worden verzameld. Dit
zal plaats vinden in het voorjaar van 2016 met behulp van getrainde
onderzoeksmedewerkers die in staat zijn vragen van ouders en jongeren adequaat
te beantwoorden. Het verzamelde DNA materiaal zal alleen gemarkeerd worden met
id-nummers dus zonder verdere informatie die herleidbaar is tot respondenten.

Het verzamelen van DNA met behulp van wangslijmvlies is pijnloos en kost
slechts paar minuten. Voorover bekend zijn er geen risico's voor respondenten.
Verder zullen respondenten en ouders uitgebreide informatie krijgen over het
belang en de rol van genetische informatie in sociaal-wetenschappelijk
onderzoek. Betrokkenen zullen worden aangemoedigd contact op te nemen met het
onderzoeksteam wanneer er vragen en/of onduidelijkheden zijn.