Voedselwaarneming in de hersenen in gezonde jong volwassenen en ouderen, onderzocht met fMRI.

Dit onderzoek is een onderdeel van een TI Food and Nutrition project, met als
doel het beter begrijpen van voedselkeuze gedrag in gezonde jonge en oudere
mensen. De mate waarin het consumeren van een voedselproduct als aangenaam
wordt ervaren, moet worden vertaald in motivatie tot het consumeren van een
voedselproduct om het voedselkeuze gedrag te kunnen beïnvloeden. Deze motivatie
wordt ook wel omschreven als de anticipatie op het consumeren van een aangenaam
voedselproduct. Het zien van een voedselproduct heeft een motiverende rol voor
consumptie, en is dan ook een sterke voorspeller van voedselkeuze gedrag.

In vorige studies in onze groep is aangetoond dat ouderen zoete en zoute smaken
als aangenamer ervaren tijdens het consumeren. Daarnaast weten we uit ander
verouderingsonderzoek dat het motivatie systeem in de hersenen minder actief
kan worden bij veroudering, en dat sommige ouderen een grotere voorkeur hebben
voor zoete en zoute producten vergeleken met jongeren. Echter, het verband
tussen leeftijdsgerelateerde veranderingen in het motivatie systeem in de
hersenen en veranderingen in voedselkeuze gedrag is tot op heden onvoldoende
onderzocht. Het doel van de huidige studie is het verkrijgen van inzicht in de
neurale mechanismen die ten grondslag liggen aan het anticiperen op het
consumeren van voedselproducten in jonge en oudere mensen.

Het doel van dit onderzoek is het in kaart brengen van het verband tussen
leeftijdsgerelateerde veranderingen in het motivatie systeem in de hersenen en
veranderingen in voedselkeuze gedrag. Deze informatie zal in combinatie met
andere studies naar leeftijdsgerelateerde veranderingen in voedselwaarneming,
ervoor zorgen dat we voedselkeuze gedrag beter kunnen begrijpen in zowel
jongeren als ouderen.

In deze studie worden fMRI en gedragsmaten gecombineerd. Proefpersonen zullen
deelnemen aan een fMRI onderzoek, waarin zij een computer-taak zullen
uitvoeren. De taak bestaat uit het maken van voedselkeuzes op basis van twee
plaatjes van voedselproducten. De visueel aangeboden voedselproducten varieren
in smaak (zoet of zout) en calorische waarde (hoog of laag). De proefpersoon
zal worden geinstrueerd het voedselproduct te selecteren waarvoor geldt "Het
liefst eet ik nu..". De categorie waaruit beide voedselplaatjes afkomstig zijn
wordt gebalanceerd over het gehele onderzoek, zodat alle combinatie evenveel
voorkomen. De volgorde van herhalingen wordt gerandomiseerd en
gecounter-balanceerd per proefpersoon. De gedragsmaten bestaan uit een score
die aangeeft welk voedselproduct een proefpersoon heeft gekozen en hoe snel
deze keuze werd gemaakt. In de fMRI analyse worden deze gedragsmaten meegenomen
als covariaten. Met behulp van de snelheid kunnen de activatiepatronen van een
proefpersoon gerelateerd worden aan de mate waarin een proefpersoon gemotiveerd
tot het consumeren van een voedselproduct. Naast de reeds beschreven maten
worden ook de hartslag en ademhaling geregistreerd. Door dit te meten kan ruis
uit de data gefilterd worden die veroorzaakt wordt door deze natuurlijke
processen. Deze studie is *single-blind*, de onderzoeker weet welke smaak de
proefpersoon toegediend krijgt maar de proefpersoon weet dat niet. Tijdens de
intake-sessie wordt de proefpersonen wel verteld wat de drankjes zijn die ze te
drinken krijgen.

Functional MRI (fMRI) staat bekend als een veilige techniek; er zijn geen
risico*s gevonden die direct verbonden zijn aan het
ondergaan van een fMRI scan. Boven bepaalde grenzen kan een zekere hitte en/of
jeukend/tintelend gevoel ervaren worden (door
stimulatie van perifere zenuw-einden). De magnetische velden die in deze studie
gebruikt worden (3 Tesla) zijn vele malen minder
krachtig dan de grens waarop effect ervaren wordt. Voor onderzoek wordt 3 Tesla
vaak gebruikt en binnen Nederland worden zelfs
velden van 7 Tesla gebruikt zonder dat er nadelige effecten gevonden worden. De
data die verkregen wordt door de functionele en
anatomische scans wordt alleen voor onderzoeksdoeleinden gebruikt. Door het
sterke magnetische veld dat bij MRI gebruikt wordt
kunnen magnetische deeltjes die in de hersenen of de ogen zitten en elektrische
apparaten die in het lichaam zitten (insulinepom,
pacemakers) gaan bewegen. Ook kan hitte ontstaan in niet lichaamseigen metalen
(zoals rode tatoeages en protheses). Om te
voorkomen dat een van de hierboven beschreven situaties plaats zal vinden
zullen potentiële proefpersonen eerst een MRI
veiligheidsvragenlijst invullen. Alleen wanneer geen van de exclusie criteria
aanwezig zijn mag een persoon deelnemen aan het
onderzoek. Doordat de MRI scanner een nauwe buis is kan een gevoel van
claustrofobie ontstaan. Om het risico hierop te
verkleinen worden: 1) proefpersonen expliciet gevraagd of ze last hebben van
claustrofobie, 2) wordt de proefpersoon gevraagd
een korte tijd in een dummy scanner te verblijven, en 3) wordt vooraf en
gedurende het experiment gevraagd of de proefpersoon
zich nog goed voelt. Daarnaast is er een alarm aanwezig dat de proefpersoon kan
gebruiken om aan te geven dat het experiment
afgebroken moet worden. Ook is een van de onderzoekers constant aanwezig
gedurende de scan sessie. Dit is om de
de mentale staat van de proefpersonen te monitoren. Tijdens een fMRI scan
klinkt een constant luid geluid, daarom krijgt de proefpersoon oordopjes in.
Daarnaast ligt het hoofd in een coil en worden er kussentjes langs het hoofd
geschoven om te zorgen dat het hoofd stilgehouden wordt, deze sensatie kan
vergeleken worden met het dragen van een wat ruime motorhelm. De belasting van
de deelnemers bestaat uit: een telefonische screening, waarin nagegaan wordt of
de proefpersoon aan alle inclusie criteria voldoet en geen exclusie criteria
aanwezig zijn.
daarna krijgen de proefpersonen een intake-sessie. Voorafgaande aan iedere
sessie zal de deelnemer een veiligheidsvragenlijst invullen. De scansessie zal
plaatsvinden tussen 16:00 en 19:00 uur. We zullen de proefpersonen vragen 3 uur
voorafgaande aan het onderzoek te stoppen
met eten en drinken, zodat we lichte honger induceren, wat tot een beter
meetbare response leidt in de fMRI data.