No Fun No Glory: leefstijl en verlies van plezier

Dit project richt zich op anhedonie, een verminderd vermogen om plezier te
ervaren. Anhedonie is één van de twee kernsymptomen van depressie. Het concept
depressie is recentelijk onderhevig aan discussie, omdat het geplaagd wordt
door een heterogeen symptoomprofiel. De US National Institute of Mental Health
(NIMH) adviseert daarom om psychopathologie te onderzoeken in termen van
kernprocessen die emoties en gedrag beïnvloeden in plaats van de bestaande
diagnostische categorieën. Eén van de kernprocessen in dit nieuwe kader voor
mentale stoornissen is positieve emotionaliteit. Anhedonie weerspiegelt een
tekort aan positieve emoties en is daarom een veelbelovende richting voor
onderzoek naar affectieve dysregulatie.
Anhedonie is een belangrijke factor in het welbevinden en geluk van mensen: als
het niet meer lukt om plezier te beleven is dat een akelig, eenzaam en
isolerend gevoel. Onderzoek heeft aangetoond dat het moeilijk is om anhedonie
tegen te gaan. Daarnaast is het ervaren van anhedonie een voorspeller voor een
slechte behandelingsuitkomst. Het wordt vaak verondersteld dat anhedonie
mogelijk verminderd kan worden door een gezonde leefstijl en deelname aan
stimulerende sociale en fysieke activiteiten. Het is echter onwaarschijnlijk
dat een one-size-fits-all aanpak effectief zal zijn voor iedereen. In deze
studie zal daarom het effect worden onderzocht van persoonlijke
leefstijladviezen, die gebaseerd worden op geobserveerde individuele patronen
van leefstijlfactoren en ervaren plezier. Onafhankelijk van of de adviezen
worden toegesneden op de specifieke persoon of niet, hebben mensen met
plezierverlies vaak weinig zin om dingen te ondernemen en zijn ze daardoor
moeilijk te bewegen tot leefstijl veranderingen die hun welzijn kunnen
bevorderen. Ze zitten gevangen in een vicieuze cirkel. Een intensieve ervaring
zou kunnen helpen om deze cirkel te doorbreken en zo de effectiviteit van de
leefstijladviezen te vergroten. Vrije val-ervaringen als een parachutesprong
geven in menig opzicht een boost en de psychologische of biologische effecten
(bijv. dopamine-impuls) daarvan bieden wellicht een goede aanzet tot
verandering. Dat een parachutesprong die potentie heeft wordt al lang beweerd,
maar is tot op heden nog nooit gedegen onderzocht. Deze studie zal uitwijzen of
een tandemsprong kort volgend op leefstijladvies een positief effect heeft op
de capaciteit van anhedonische jongvolwassenen om leefstijlveranderingen door
te voeren, met als uiteindelijk doel een verbetering van hun plezierbeleving.

Hoofddoelen:
Het belangrijkste doel van deze exploratieve interventiestudie is om te
onderzoeken of door persoonlijk leefstijladvies, dat is gebaseerd op
geobserveerde individuele patronen van leefstijlfactoren en plezier, het
plezier in alledaagse activiteiten hersteld kan worden. Daarnaast wordt
onderzocht of blootstelling aan een tandem parachutesprong, een ervaring
waarvan bekend is dat het het dopaminesysteem activeert en sterke emoties
oproept, kan helpen om het beloningssysteem te heractiveren en daardoor de
aanbevolen leefstijlveranderingen kan bevorderen. De effecten van de
interventies zullen met name worden onderzocht met betrekking tot ervaren
plezier, maar ook veranderingen in bloedniveaus van potentiële biomarkers
zullen worden bekeken.

Secundaire doelen:
Om deelnemers voor de interventiestudie te screenen wordt een survey
uitgevoerd, waarvan het doel tweeledig is. Naast het gebruik als
screeningsinstrument bieden de surveydata mogelijkheden voor verder onderzoek.
Deze data zullen gebruikt worden om de verschillende facetten van verlies van
plezier te onderzoeken, hoe vaak en in welke combinaties ze voorkomen in de
algemene populatie en wat de relaties zijn tussen deze facetten en andere
relevante variabelen. Tot nu toe is weinig bekend over factoren die gerelateerd
zijn aan deze anhedonie dimensies.

Het design van het huidige onderzoek is een interventiestudie, die wordt
voorafgegaan door een cross-sectionele survey die gebruikt wordt als
screeningsinstrument. Persoonlijk leefstijladvies zal gebaseerd worden op een
dagboekstudie, waarvoor een herhaald single-subject tijdserie design zal worden
gebruikt.

De groep van 60 personen zonder anhedonie zal fungeren als controlegroep, alleen deelnemen gedurende de eerste maand van de dagboekstudie waarin geen interventie plaatsvindt, en geen interventie ondergaan. Na deze eerste maand (observatiemaand) worden de personen met verlies van plezier willekeurig toegewezen aan één van de drie interventiegroepen. Bij de start van de tweede maand (de eerste interventiemaand) ontvangt één groep persoonlijk leefstijladvies dat gebaseerd is op patronen die geobserveerd zijn in de observatiemaand. De tweede groep ontvangt ook persoonlijk leefstijladvies, direct gevolgd door een tandem parachutesprong. De derde anhedoniegroep ontvangt geen leefstijladvies of tandem parachutesprong. Aan het begin van de derde maand (de tweede en laatste interventiemaand) zijn alle proefpersonen vrij om te kiezen tussen (1) geen interventie), (2) (herhaald) leefstijladvies, en/of (3) (nogmaals) een tandem parachutesprong.

Deelnemers in de screeningsfase vullen één online vragenlijst in, wat ongeveer
50-60 minuten in beslag neemt. Hier zijn geen risico*s aan verbonden. Deze
deelnemers ontvangen een waardebon van 10 Euro en maken, middels een loterij,
kans op een city trip, tablet of waardebon.

Alle deelnemers aan de interventiestudie (interventiegroepen met anhedonie)
zullen: (1) zesmaal een online vragenlijst invullen, wat maximaal 45 minuten in
beslag neemt, (2) driemaal per dag gedurende drie maanden dagelijkse
vragenlijstjes invullen over plezier en gerelateerde factoren (15 minuten per
dag), (3) zes maal bloed laten prikken bij de prikpoli van het UMCG (één 10ml
EDTA K2E buisje en, afhankelijk van het meetmoment, één of twee 4 ml EDTA K2E
buisjes). Daarnaast ontvangt één interventiegroep leefstijladvies en één
interventiegroep leefstijladvies en een tandem parachutesprong. De
parachutesprong neemt ongeveer 1,5 uur in beslag (exclusief reistijd).

Een controlegroep zonder anhedonie zal alleen deelnemen aan de eerste
(observatie)maand van de interventiestudie en de online vragenlijst op de
eerste twee tijdstippen invullen.

Afhankelijk van de groep waarin de participanten worden ingedeeld zijn er
verschillende voordelen te verwachten. In alle groepen wordt verwacht dat het
rapporteren van plezier en gerelateerde factoren participanten mogelijk inzicht
geeft in de factoren die voor hen samenhangen met plezier. Het leefstijladvies
kan dit inzicht nog verder vergroten. De groep die een tandem parachutesprong
zal uitvoeren zal mogelijk nog grotere reducties in anhedonie laten zien, omdat
deze ervaring er mogelijk voor zorgt dat deelnemers beter in staat zijn de
leefstijladviezen toe te passen. Naast deze mogelijke voordelen ontvangen
participanten een beloning voor deelname. Voor deelnemers in de anhedonie groep
is deze beloning 500 Euro, voor deelnemers in de controlegroep is de beloning
75 Euro.

Wat betreft de risico*s: Tandem parachutespringen is een relatief veilige sport
en de standaard veiligheidsvoorschriften zullen worden gehandhaafd. Volgens
data van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL) is
tandem parachutespringen de veiligste vorm van parachutespringen. Van 2005-2012
rapporteert de KNVvL 0.29-0.91 blessures per 1000 tandemsprongen. Ter
vergelijking, per 1000 uur sport zijn er bij voetbal 3.5 blessures, bij
hardlopen 5.6 en bij hockey 6.2 (Sportblessurecijfers VeiligheidNL, 2014). In
Nederland is er geen sprake van fatale ongevallen bij tandem parachutesprongen,
ondanks het feit dat er ieder jaar ongeveer 10000 tandemsprongen plaatsvinden,
met een totaal van 157284 tandemsprongen tussen 1999 en 2013. De ongevallen die
hebben plaatsgevonden werden meestal veroorzaakt doordat mensen hun benen niet
optilden bij het landen, waardoor ze enkel- of beenblessures opliepen. Omdat
onze participanten relatief jong zijn en de juiste instructies ontvangen
verwachten we niet dat deze blessures in ons onderzoek zullen voorkomen, maar
we kunnen dit niet uitsluiten. Daarnaast zijn er geen aanwijzingen dat de acute
stress die wordt opgeroepen door het parachute springen negatieve effecten op
de lange termijn heeft.