stress en functionele connectiviteit in bipolaire stoornis

Bipolaire stoornis type I (BP1) wordt gekenmerkt door terugkerende manische en
depressieve episodes. Stress verhoogt het risico van deze symptomen. Het is
momenteel niet bekend hoe stress met deze nadelige effecten samenhangt en wat
de onderliggende biologische mechanismen zijn. Meerdere neuroimaging studies
hebben veranderingen van zowel structurele en functionele connectiviteit binnen
emotionele netwerken vastgesteld bij patiënten met een bipolaire stoornis. Het
algemene doel van deze studie is te onderzoeken hoe stress de hersenen van
euthymische BP1 patiënten beinvloedt door functionele connectiviteit voor en na
een stresstaak te onderzoeken. Dit biedt een unieke gelegenheid om te
onderzoeken hoe acute stress de connectiviteit in het zieke brein, waarin al
connectoom afwijkingen aanwezig zijn, beinvloedt.
Het herhaaldelijk meten van de hersenactiviteit met functionele MRI (fMRI) kan
ons veel leren over zowel de spatiele en temporele kenmerken van stress op de
neuronale connectiviteit. Onmiddellijk na stress, catecholamines en snel
(niet-genomische) effecten van corticosteroïden bevorderen instrumentale en
korte-termijn gedrag. In tegenstelling, in de nasleep van stress, het gedrag
richt zich meer op het herstellen van hogere corticale functies en flexibeler
gedrag. Het onderzoeken van de gevolgen van stress op de hersenen door het
herhaaldelijk meten van functionele connectiviteit kan een dynamische uitlezing
van stress gevoeligheid in BD1 patiënten bieden.

Hoofddoel: Onderzoek naar de effecten van een stresstaak op de funtionele
connectiviteit in het brein van patiënten met een bipolaire stoornis tijdens
rust en taken
Secundaire doelstelling:
- Correleren van endocriene reactie op mentale uitdaging met functionele
connectiviteit tijdens rust en taak
- Onderzoek naar de relatie tussen (epi) genetische variatie in genen die
betrokken zijn bij stress en functionele connectiviteit in de hersenen tijdens
rust en taak.

Het is een klein monocenter gerandomiseerd interventieonderzoek. Connectiviteit
wordt in het brein van gezonde controles (n = 40) en bipolaire patiënten (n =
40) gemeten voor en na een stress of controle conditie van de Trier Social
Stress Test. Alle onderzoeken vinden in de middag of avond plaats in verband
met de relatief lage cortisol levels.
Deelnemers worden random ingedeeld in de controle of de stressconditie van de
Trier Social Stress Test (TSST), resulterende in 4 groepen:
- gezonde vrijwilligers * controle test (N=20)
- gezonde vrijwilligers * stress test (N=20)
- BP1 patienten* control test (N=20)
- BP1 patienten * stress test (N=20)

Deelnemers worden gerandomiseerd onderworpen aan de controle of stress conditie van de gevalideerde Trier Social Stress Test. De stresstaak bestaat uit een korte publieke presentatietest en leidt niet tot extreem hoge stressniveaus.

Risico's voor de deelnemers zijn minimaal. Deelnemers worden eenmalig
uitgenodigd voor een afspraak in het UMCU met een looptijd van ongeveer 4 uur
en voldoende tijd voor pauzes. Geen directe voordelen zijn voor de deelnemers
aanwezig. Alle deelnemers krijgen een vergoeding van ¤ 60, - voor hun
medewerking en tijd. Een bijkomende vergoeding van ¤ 15, - wordt na de beloning
taak worden ontvangen. Ook potentiële reiskosten worden vergoed.

Het bezoek bestaat uit:
- Inclusie, het verzamelen van een bloedmonster, verschillende vragenlijsten
invullen
- Drie MRI-scans in de 3T-scanner voor en na de Trier Social Stress Test (TSST)
Totale duur: 265 min (waarvan 60min in de 3T-scanner).


Ten aanzien van een risico-analyse wordt een verwaarloosbaar risico voor de
deelnemers geschat. De stresstest omvat een toespraak en een korte rekenkundige
test die niet leidt tot extreem hoge stress levels. De stresstest is vaak
toegepast zonder bekende blijvende nadelige effecten zoals beschreven in de
literatuur (Dickerson en Kemeny, 2004). Dit omvat eerdere studies van onze
groep (de CHOICE studie [METC 11-222) en Epistress [METC 11-259] en COLUMBUS
[METC 12-563]) en een momenteel lopende studie die de functionele
connectiviteit in de hersenen van broers van schizofrenie patiënten meet, die
geen nadelige effecten en de haalbaarheid van herhaalde MRI scans aantonen.