Het effect van kauwen en voedselwaarneming in de mond op de verzadiging

In de westerse wereld is obesitas een groeiend probleem, dit ondanks de vele
nieuwe inzichten in factoren die bijdragen aan de ontwikkeling hiervan.
De obese omgeving blijkt tot nog toe één van de voornaamste factoren die
bijdragen aan de ontwikkeling van overgewicht en obesitas. Deze omgeving is
gedefinieerd als een omgeving waarin smaakvolle voedingsmiddelen met een hoge
energie dichtheid in grote hoeveelheden, gemakkelijk en goedkoop, verkrijgbaar
zijn.
Deze voedingsmiddelen zorgen ervoor dat de consument zich gemakkelijk overeet.
Ondanks deze omgevingsfactoren zijn er ook mensen die wel een normaal gewicht
weten te behouden.
Belangrijk bij de preventie van overgewicht is de regulatie van voedselinname.
Waarneming van smaken in de mond en kauwen spelen daarbij een belangrijke rol.
Gedacht wordt dat deze factoren de 'cephalic phase response' stimuleren. Deze
fase is de eerste fase van de vertering en omvat alle fysiologische, endocriene
en autonome lichamelijke reacties veroorzaakt door sensorische waarnemingen
zoals smaak, geur en het zien van voedsel. Uit voorgaande studies blijkt dat
verminderde *cephalic phase response* leidt tot overconsumptie en uiteindelijk
tot overgewicht.
Voedingsmiddelen die gemakkelijk en snel gegeten kunnen worden en een hoge
calorie dichtheid hebben zorgen ervoor dat het menselijk lichaam de inname van
calorieën (of energie) niet goed registreert. Dit heeft als nadelig effect dat
er niet tijdig een signaal afgegeven wordt dat het lichaam verzadigd is. Dit
leidt vervolgens weer tot een verhoogde inname. Om deze reden is stimulatie van
de *cephalic phase response* door kauwen en de waarneming van smaak dus
belangrijk in de preventie van overgewicht.
Mensen hebben verschillend eetgedrag wat als mogelijk gevolg heeft dat sommige
mensen overgewicht ontwikkelen in tegenstelling tot andere. Kauwgedrag is een
van de factoren die eetgedrag bepaald. Kauwgedrag kan worden geclassificeerd in
vier type of categorieën namelijk 'crunchers, chewers, smooshers en suckers'.
Verschillend kauwgedrag is in dit onderzoek gedefinieerd als verschil in kauw
tijd en aantal kauwbewegingen. Kauwgedrag zorgt ervoor dat verschillende
eigenschappen van voedingsmiddel op een bepaalde manier worden waargenomen om
zo de ultieme smaaksensatie te verkrijgen.
Andersom, zorgen de eigenschappen van het voedingsmiddel er ook voor dat het
voedsel anders wordt verwerkt in de mond. Dit betekent dat mensen op een
dusdanige manier eten/ kauwbeweging maken zodat ze hun individuele voorkeur
voor smaak en smaaksterkte bereiken.
Door dit proces zijn kauwen en smaak dus sterk aan elkaar gerelateerd, maar het
is nog niet duidelijk hoe deze factoren individueel bijdragen aan het
verzadigingseffect. Wordt verzadiging voornamelijk veroorzaakt door de
waarneming van voedsel (smaak) in de mond, of door de kauwbeweging zelf?
In deze studie kijken we naar de individuele en gecombineerde effecten van
kauwbewegingen en smaak sterkte om op die manier te kunnen bepalen hoe deze
twee factoren bijdragen aan verzadiging. Als tweede onderzoeksvraag kijken we
naar het kauwgedrag-type (cruncher, chewer, smoosher en sucker) van mensen en
of dit een effect heeft op verzadiging.

Het hoofddoel van dit onderzoek is om de individuele en combineerde effecten
van kauwen en smaak waarneming in de mond te bestuderen in hun effect op
verzadiging.

Het tweede doel van de studie is te onderzoeken hoe verschillend type
kauwgedrag (cruncher, chewer, smoosher, en sucker) bijdraagt aan het
verzadigings effect.

Eerste studie hypothese:
Als de kauw tijd is verlengd en de smaak sterkte versterkt dan zorgen beiden
factoren in een gelijkwaardige manier voor een vermindering in inname.


Tweede studie hypothese:
Mensen die kauw en crunchy eetgedrag vertonen hebben korter eten in de mond
vergeleken met mensen die smoosh of zuig eetgedrag vertonen, hierdoor zullen de
smoosh/zuig eetgedrag mensen een verminderde inname hebben wanneer de kauw tijd
en smaak sterkte van de gels verhoogd is.

De studie heeft een gerandomiseerd cross-over (2x2) onderzoeksdesign. Iedere
deelnemer is zijn of haar eigen controle.Alle deelnemers ondergaan alle
onderzoek interventies (binnen personen effect). De studie duurt 3-6 maanden
(afhankelijk van de deelnemer werving) en vindt plaats in de sensorische ruimte
in het biotechnion gebouw van Wageningen Universiteit.

Informatiebijeenkomst en eerste gedeelte screening: Nadat deelnemers de toestemmingsverklaring hebben ondertekend zullen ze worden gevraagd om de in- en exclusie criteria vragen van het onderzoek te beantwoorden. Daarnaast worden deelnemers gevraagd een Nederlandse eetgedrag vragenlijst in te vullen samen met de vragenlijst over textuur voorkeuren. Als deelnemers voldoen aan alle voorwaarde van het onderzoek zullen ze worden uitgenodigd voor het tweede gedeelte van de screening. Tweede gedeelte van de screening: Gedurende het tweede gedeelte van de screening worden de deelnemers gevraagd de onderzoeks-gels te beoordelen op algemene eigenschappen zoals smaak, kleur, textuur en mondgevoel. Voor en na het beoordelen van de gels zullen deelnemers gevraagd worden om aan te geven hoe lekker ze de gels vinden op een negen punt schaal van helemaal niet lekker, tot heel erg lekker. De vier type gels die gebruikt worden voor dit onderzoek verschillen in hoelang men er op moet kauwen (lang en kort) en hoe zoet ze zijn (niet zoet, en zoet) (2x2 design). Gel 1: Lange kauw tijd, zoet Gel 2: Korte kauw tijd, niet zoet Gel 3: Lange kauw tijd, niet zoet Gel 4: Korte kauw tijd, zoet De gels zijn >model voedsel> bedoeld om bepaalde eigenschappen van voedingsmiddelen te manipuleren (in dit geval kauw tijd en zoetheid) terwijl overige eigenschappen van de gel gelijk blijven. De gels hebben een elastische en brokkelige structuur die enigszins vergeleken zou kunnen worden met pudding en panna cotta. Om te kunnen deelnemen aan de testsessies moeten deelnemers minstens 1 keer (van de twee beoordelingen) de gels beoordelen met een score 4 met niet meer dan 2 punten verschil tussen de gels (geen voorkeur voor structuur) om te kunnen deelnemen aan de testsessies. Verder zullen deelnemers tijdens het tweede gedeelte van de screening gevraagd worden om aan te geven op een lijnschaal van 0 (niet lekker) tot 100 (heel erg lekker) hoe lekker ze de zoetheid vinden van 7 verschillende gels. Op basis van deze vragen worden twee zoetheid niveaus gekozen per individu (1 die net niet zoet genoeg is, en 1 die net te zoet is). Op deze manier kan de zoetheid van de gels gemanipuleerd worden terwijl de aangenaamheid gelijkwaardig blijft. Tijdens het tweede gedeelte van de screening worden ook lengte en gewicht gemeten om de BMI van de deelnemers te controleren en hun dagelijkse energie behoefte te kunnen berekenen voor de standaardmaaltijd die deelnemers ontvangen voor de testsessies. Omdat bij deze studie model voedsel gebruikt wordt als stimuli, en dit een voedingsmiddel is die deelnemers niet zullen kennen vullen deelnemers ook een vragenlijst in over voedsel neofobie om op die manier te kunnen bepalen of dit hun eet en/of kauwgedrag beïnvloed. Testsessies: Deelnemers komen in totaal 4 keer naar de sensorische ruimte in het biotechnion om deel te nemen aan een ad libitum inname testsessie. Deelnemers wordt gevraagd de avond voor de testsessies niet intensief te sporten (lopen en fietsen mag) en om 4 uur voor aanvang van de testsessie niks te eten en drinken behalve water en geen kauwgum te gebruiken. Voor de start van het onderzoek krijgen deelnemers een standaard maaltijd (wit brood met light halvarine en kaas) en een glas water om op die manier honger en dorst gevoelens te standaardiseren. De hoeveelheid stukjes brood (2 sneden brood op elkaar met kaas en boter er tussen wordt door vier gesneden) deelnemers krijgen is afhankelijk van hun dagelijks energie verbruik wat berekend zal worden met de Schofield formule aan de hand van gewicht lengte leeftijd en geslacht en gemiddeld energie verbruik van 1.6. Tijdens de testsessies eten deelnemers van 1 van de onderzoek gels tot ze comfortabel vol zitten. Alle deelnemers eten alle 4 de onderzoek gels in een gerandomiseerde volgorde, 1 type gel per sessie. Tijdens het eten van de gels worden deelnemers opgenomen op video. Om kauwbewegingen te kunnen analyseren krijgen deelnemers een sticker op hun neus en kin geplakt. Verder beantwoorden deelnemers vragen over de gels en over hun honger en dorst gevoelens tijdens de testsessies. Tijdens de laatste testsessie zullen deelnemers gevraagd worden de eetgedrag-type vragenlijst in te vullen om te bepalen of men een 'chewer, cruncher, smoosher, of sucker' type eter is.

Het risico bij deelname aan deze studie zal na onze verwachting minimaal zijn.
In vergelijking met andere studies is de belasting van deze studie minimaal.
De gels zijn gemaakt van commercieel verkrijgbare ingrediënten (slagroom,
suiker, vanille aroma, Natrena zoetstof (cyclamaat en sacharine) en jelly
pudding poeder (dr. Oetker product is op basis van gelatine).
Verdikkingsmiddelen die gebruikt worden zijn: Johannesbroodpitmeel en
carrageen. Deze verdikkingsmiddelen zitten ook in commercieel verkrijgbare
producten zoals desserts, bakkerij producten en chocolademelk.
Dit onderzoek valt onder sensorisch onderzoek waarbij deelnemers ad libitum
eten van gels en vragen beantwoorden over de eigenschappen van deze gels. Bij
deelname aan de studie worden deelnemers gevraagd 4 uur voor de aanvang van de
test sessies niks te eten en te drinken behalve water. Met deze studie hopen
wij meer inzicht te krijgen in het verband tussen eetgedrag en verzadiging.
Deze kennis kan vervolgens gebruikt worden voor producten of programma's ter
preventie van overgewicht of obesitas.