ProMuscle in de Praktijk: Effectiviteit van een gecombineerde krachttraining en voedingsinterventie ter bevordering van behoud van fysiek functioneren van thuiswonende ouderen in een praktijksetting

Veroudering gaat gepaard met progressieve afname van skeletspiermassa en
spierkracht, ofwel sarcopenie. Deze afname in spiermassa en spierkracht leidt
tot een vermindering van het fysiek functioneren, wat tot uiting komt in
beperkingen in alledaagse handelingen zoals traplopen, opstaan uit een stoel en
uit bed komen. Beperkingen in het fysiek functioneren gaan vaak samen met een
verlies van eigen onafhankelijkheid, grotere kans op de ontwikkeling van
chronische metabole ziekten en een verhoogde kans op opname in een
verzorgingshuis. Dergelijke beperkingen zijn belangrijke barrières voor
maatschappelijke participatie en het zelfstandig wonen. Veranderingen in de
langdurige zorg hebben tot gevolg dat ouderen langer zelfstandig thuis moeten
wonen. Uit onderzoek blijkt dat krachttraining en eiwitsuppletie een positief
effect hebben op spierkracht, spiermassa en fysiek functioneren bij ouderen. In
een eerdere fase is deze experimentele interventie aangepast naar de
praktijksetting en getest op uitvoerbaarheid in een pilotstudie. In de huidige
multicenter gerandomiseerde gecontroleerde trial wordt getest of een aangepaste
klinisch effectieve interventie (kosten)-effectief en uitvoerbaar is in de
praktijk (zorgsetting).

Het doel van het onderzoek is het bestuderen van de effectiviteit van de
aangepaste experimentele interventie in de praktijk op spier-,
gezondheidsuitkomsten en kwaliteit van leven bij thuiswonende, (pre-)fragiele
ouderen. Daarnaast zal gekeken worden naar de effectiviteit van het
doorstroomtraject, en kosten-effectiviteit en kosten-utiliteit van de
interventie, vergeleken met reguliere zorg. Verder zal ook gekeken worden naar
acceptatie en uitvoerbaarheid van de interventie in de praktijk.

De huidige studie is een gerandomiseerd, gecontrolleerde multicenter gefaseerde
interventiestudie, met een parallel design. De interventiedeelnemers zullen 12
weken de interventie ontvangen, en daarna 12 weken een doorstroomperiode hebben
(waarbij ze worden begeleid naar en geïnformeerd over lokaal
beweeg/voedingsaanbod). De controlegroep ontvangt geen interventie, maar
ontvangt na 24 weken ook de doorstroomperiode. Effectmetingen en metingen
rondom zorggebruik en gemaakte kosten worden uitgevoerd op baseline, na 12
weken en na 24 weken in beide onderzoeksgroepen en na 36 weken. Follow-up
metingen naar zorggebruik, kwaliteit van leven en fysiek functioneren vinden
plaats in week 52 (alleen de eerste drie locaties). Gedurende de interventie
worden procesmetingen uitgevoerd.

Alle interventiedeelnemers van de RCT gaan krachttraining uitvoeren en verhogen hun eiwitinname via de voeding, tijdens week 1-12. De progressieve krachttraining vindt 2 keer per week plaats, 1 uur per training, in groepsverband. Tijdens de training worden de deelnemers intensief begeleid door een fysiotherapeut; de fysiotherapeuten letten tijdens de trainingen goed op het veilig en correct uitvoeren van de oefeningen. De training bestaat uit een warming-up, oefeningen voor de grote spiergroepen en een cooling-down. Het niveau van de oefeningen wordt aangepast op de kracht van de deelnemer. De eiwitinname wordt verhoogd op basis van een advies van een diëtist. De diëtist geeft advies voor het verhogen van de eiwitinname bij de hoofdmaaltijden door gebruik van eiwitrijke producten, welke kunnen worden toegevoegd aan de maaltijden of dienen als vervanging van andere producten. Het doel is om bij elke hoofdmaaltijd minstens 25 gram eiwit te consumeren. Halverwege de interventieperiode vindt er een vervolgconsult plaats met de diëtist om te bespreken hoe het gaat met de eiwitrijke voeding en indien nodig aanpassingen te maken aan het advies. In de doorstroomperiode (week 13-24 voor de interventiegroep en week 25-36 voor de controlegroep) worden deelnemers geïnformeerd over en gefaciliteerd naar lokale beweeg- en voedingsmogelijkheden, om hen te helpen zelfstandig door te gaan of te starten met het bewegen en de eiwitrijke voeding.

De metingen in het kader van dit onderzoek zijn niet invasief. Naast
vragenlijsten en korte interviews worden een aantal testen uitgevoerd voor de
spieren en fysiek functioneren. De metingen vragen wat tijd en inzet van de
deelnemers, maar dit is alleen vooraf en na 12 en 24 weken en voor de
controlegroep ook na 36 weken. De krachttrainingen en de maximale kracht-test
(3-RM) zal worden begeleid door bekwame trainers, zodat alle oefeningen veilig
worden uitgevoerd. De oefeningen worden aangepast aan het niveau van de
deelnemer. De trainingen kunnen resulteren in spierpijn, maar dat gaat vanzelf
weer over. De eiwitproducten zijn gemaakt van normale voedingsingrediënten en
zijn grotendeels commercieel beschikbare producten. Deze producten zijn
onderworpen aan strenge veiligheidsvoorschriften bij FrieslandCampina en
Innopastry, en getest volgens de microbiële specificatie voor voedselveiligheid
voor de specifieke producten.
De trainingen vragen ook wat tijd van de interventiedeelnemers, maar omdat dit
twee keer in de week 1 uur is, zullen de deelnemers wel de mogelijkheid hebben
om door te gaan met normale dagelijkse activiteiten. De deelnemers krijgen geen
beperkingen opgelegd in voedselkeuze tijdens de studie. De eiwitproducten
zullen aan de deelnemers worden verstrekt tijdens de studie, en er zal keus
beschikbaar zijn in soort producten en smaak.
Tijdens de doorstroomperiode zijn deelnemers vrij om te doen wat zij willen.
Het zelfstandig doorgaan met bewegen of eiwitrijke voeding wordt hen niet
opgelegd.
Deelnemers zijn op elk moment vrij om te stoppen met het onderzoek. Naast een
financiële vergoeding wordt verwacht dat de deelnemers baat hebben bij de
interventie. Eerder onderzoek heeft uitgewezen dat de combinatie van
krachttraining en eiwitsuppletie spierkracht, spiermassa en fysiek functioneren
verbetert. Het kennismaken met faciliteiten in de wijk kan hen helpen een
gezonde leefstijl voort te zetten. Alle deelnemers ontvangen een overzicht van
hun persoonlijke resultaten van de metingen na afloop van de studie.