Nachtwerkgerelateerde blootstellingen en hun associatie met markers van biologische verstoring - een cross-sectionele studie

Impact nachtwerk

Werken in ploegendiensten en nachtdiensten is een onvermijdelijk onderdeel van
onze industriële samenleving. Ongeveer 15-20%
van de beroepsbevolking werkt in ploegendiensten en dit percentage neemt toe.
Er zijn aanwijzingen dat ploegendienstwerk/nachtwerk de levensstijl en het
24-uurs ritme verstoort en daarmee bijdraagt aan de ontwikkeling van chronische
aandoeningen, waaronder hart-en
vaatziekten, overgewicht en kanker. In 2007 heeft het IARC (International
Agency for Research on Cancer) nachtwerk waarbij circadiane verstoringen
optreden geclassificeerd als waarschijnlijk kankerverwekkend voor de mens.

Eerder onderzoek

In de afgelopen decennia zijn er veel studies gedaan waarbij gekeken werd naar
de effecten van nachtwerk op gezondheidsgerelateerde uitkomsten, met
inconsistente resultaten. In de meeste epidemiologische studies die zijn
uitgevoerd to op heden wordt nachtwerk meegenomen als dichotome variabele
(ja/nee). Hierdoor is het niet bekend welke aspecten van nachtwerk met name
verantwoordelijk zijn voor de schadelijke effecten. Om deze link betrouwbaar te
kunnen beoordelen, moeten we de details van nachtwerk in kaart brengen. Ook is
er tot nu toe niet veel onderzoek gedaan naar de chronische verstoringen in
reactie op nachtwerk tussen onlangs begonnen en meer ervaren nachtarbeiders.

Er is een gebrek aan kennis in de werkelijke mechanismen waardoor
nachtdienstwerk een impact zou kunnen hebben op de gezondheid. Om het
oorzakelijk verband tussen nachtwerk en chronische aandoeningen beter te kunnen
beoordelen, moeten we de details van nachtwerk meenemen. Daarnaast is er een
gebrek aan markers van chronische circadiane verstoring. Chronische circadiane
verstoring wordt namelijk beschouwd als een belangrijk mechanisme tussen
nachtdienstwerk en nadelige gevolgen voor de gezondheid. Lange termijn markers
zouden nuttig zijn voor cohort studies en zouden eventuele risicogroepen of
gedragingen gerelateerd aan nachtwerk kunnen identificeren. Bovendien kunnen de
details van nachtwerk gerelateerd worden aan de circadiane biomarkers, wat
resulteert in meer informatieve conclusies over welke aspecten het meest
verstorend zijn. We zullen OMICS technieken (transcriptomics, epigenetica,
proteomics) gebruiken om verstoringen te onderzoeken en nieuwe hypothesen voor
toekomstig onderzoek te genereren.

Er is een gebrek aan kennis over welke factoren en biologische mechanismen
worden verstoord door het doen van nachtwerk en hoe de verstoring van deze
factoren en mechanismen kan leiden tot een effect op de gezondheid. In deze
studie proberen we alle factoren en mechanismen die samenhangen met het doen
van nachtwerk nauwkeurig in kaart te brengen. Door nauwkeurig te beschrijven
welke factoren en mechanismen samenhangen met het doen van nachtwerk, zijn we
in staat om meer informatieve conclusies te kunnen trekken over de gevolgen
voor de gezondheid van nachtwerk en welke aspecten het meeste invloed hebben op
de gezondheid.


Voor de sub-studie:

Het doel van de Klokwerk-licht studie is het identificeren van lange-termijn
biologische markers van chronische circadiane verstoring als het gevolg van het
doen van nachtwerk.

Wij zullen een crosssectionele studie uitvoeren onder totaal 300
verpleegkundigen. Deze populatie kan onderverdeeld worden in 200 vrouwelijke
verpleegkundigen die in nachtdiensten werken en 100 vrouwelijke
verpleegkundigen die niet werken in nachtdiensten. Binnen de groep van
vrouwelijke verpleegkundigen die nachtdiensten draaien zal het onderscheid
gemaakt worden tussen participanten die recent begonnen zijn aan het werken in
nachtdiensten en participanten die al meer dan 5 jaar werken in nachtdiensten.

De studie zal in totaal 6 dagen in beslag nemen voor verpleegkundigen die wel
in nachtdiensten werken (4 dagen en 2 nachtdiensten), terwijl de werknemers die
geen nachtdiensten draaien zullen worden opgenomen in de studie voor vier
dagen. Gedurende deze 4 of 6 dagen zullen de participanten een logboek
bijhouden en sensoren (licht en activiteit) dragen. Ook zullen ze driemaal
daags een korte alertheidstest uitvoeren. Daarnaast zullen alle participanten
vragenlijsten invullen, wordt hun BMI en bloeddruk gemeten en zullen er
biologische samples afgenomen worden (haar, 24uur urine, feces en bloed).

Voor de sub-studie:

De oorspronkelijke Klokwerk studie (looptijd tot en met december 2016) is een
crosssectionele studie uitgevoerd onder totaal 150 verpleegkundigen. In deze
onderzoeksgroep is een intensief studieprotocol uitgevoerd over maximaal 6
dagen dat onder andere bestaat uit het invullen van vragenlijsten, dragen van
sensors, en het afgeven van biologisch materiaal. In de Klokwerklicht studie
zullen we een zeer beperkt deel van dit protocol uitvoeren onder een groep van
150 personen die nog niet hebben deelgenomen aan de oorspronkelijke studie. Het
protocol bestaat uit het éénmalig invullen van twee vragenlijsten en het
afgeven van bloed. Vergelijkbaar met de klokwerk studie zal een onderscheid
worden gemaakt in verpleegkundigen en paramedici die geen, recent (minder dan 2
jaar), en langer (meer dan 5 jaar) nachtdiensten draaien. Deelnemers zullen
worden geworven in de zieken en verpleeghuizen waar de klokwerk studie is
uitgevoerd.

Aangezien dit een observationele studie is, is het risico van bijwerkingen als
gevolg van deelname aan dit onderzoek te verwaarlozen. De belasting voor de
deelnemers aan de studie zit vooral in het invullen van vragenlijsten en
logboeken, het uitvoeren van de alertheidstestjes (PVT), het dragen van licht
en activiteit meetapparatuur voor de duur van de studie, en het afstaan van
biologisch materiaal.

Lichte ongemak voor de patiënten wordt verwacht als gevolg van het dragen van
apparaten. Bij aanvang wordt de deelnemers gevraagd een uitgebreide vragenlijst
in te vullen en tijdens de meetperiode zullen ze ook een kort dagelijks logboek
bijhouden over hun werkschema, slaap en gezondheidsgedrag. Op de dagen dat we
bloed afnemen (twee keer in totaal voor controles en drie keer in totaal voor
nachtwerkers), zullen we hen ook vragen om een voedingsdagboekje bij te houden.
Dit kan enige tijd in beslag nemen tijdens het werk en kan derhalve lastig
zijn. Ten slotte worden er biologische samples verzameld, namelijk 24-uurs
urine, ontlasting, haren en een bloedmonster (4 tubes, 21 ml in totaal).
Deelnemers
kunnen ongemak ondervinden als gevolg van het verzamelen van deze samples.

In totaal is de contactduur tussen de onderzoekers en de deelnemers voor de
gehele studie ongeveer 1,5 uur.

De deelnemers hebben geen direct voordeel van deelname aan de KLOKWERK studie.
Dit onderzoek kan wel veel nuttige gegevens opleveren voor de samenleving. Het
kan een beter inzicht geven in de mogelijke schadelijke effecten van nachtwerk
op de mens. Ook ontvangen de deelnemers indien gewenst een persoonlijk rapport
met uitkomstmaten. Het rapport zal gegevens over chronobiologie (dag/nacht
ritme), bloeddruk, cholesterolwaarden, glucose, slaapuitkomsten, BMI, en
compleet bloedbeeld bevatten. Indien gewenst worden de resultaten
teruggekoppeld aan de huisarts van de deelnemer. DNA metingen in bloed komen
niet in dit rapport, omdat hiervoor geen standaardwaarden beschikbaar zijn en
de meetwaarden alleen betekenis hebben op groepsniveau. Wel ontvangt de
deelnemer na afloop van de gehele studie een verslag van de belangrijkste
uitkomsten van het onderzoek.


Voor de sub-studie:

Aangezien dit een observationele studie is, is het risico van bijwerkingen als
gevolg van deelname aan dit onderzoek te verwaarlozen. De belasting voor de
deelnemers aan de studie zit vooral in het invullen van vragenlijsten en het
afstaan van bloed. Bij het bloed prikken kan er een kleine bloeduitstorting
ontstaan van de naald. In totaal is de contactduur tussen de onderzoekers en de
deelnemers voor de gehele studie ongeveer 15 minuten. De deelnemers hebben geen
direct voordeel van deelname aan de KLOKWERK studie. Dit onderzoek kan wel veel
nuttige gegevens opleveren voor de samenleving. Het kan een beter inzicht geven
in de mogelijke schadelijke effecten van nachtwerk op de mens. Ook ontvangen de
deelnemers indien gewenst een persoonlijk rapport met uitkomstmaten. Het
rapport zal gegevens over compleet bloedbeeld bevatten. Indien gewenst worden
de resultaten teruggekoppeld aan de huisarts van de deelnemer. DNA metingen in
bloed komen niet in dit rapport, omdat hiervoor geen standaardwaarden
beschikbaar zijn en de meetwaarden alleen betekenis hebben op groepsniveau. Wel
ontvangt de deelnemer na afloop van de gehele studie een verslag van de
belangrijkste uitkomsten van het onderzoek.