De pathogenese van vaginale droogte bij vrouwen met het primaire syndroom van Sjögren: een pilot onderzoek

Het primaire syndroom van Sjögren is een veel voorkomende systemische
autoimmuun ziekte, en wordt gekenmerkt door chronische ontsteking van de traan
en speekselklieren, met als gevolg droogheid van de ogen en de mond. De
droogheidsklachten zijn echter niet beperkt tot de exocriene klieren, en
vrouwen met pSS hebben ook vaak vaginale droogte. Vaginale droogte kan een
oncomfortabel gevoel geven, een verhoogd risico op vaginale infecties geven, en
seksuele disfunctie veroorzaken. Er is erg weinig bekend over de pathogenese
van vaginale droogte bij pSS. Mogelijke verklaringen voor vaginale droogte bij
pSS zijn de aanwezigheid van vasculitis of epitheliitis van de vaginale mucosa,
of cervicitis.

Primair: Evalueren of er histologische tekenen van ontsteking zijn in de
vaginale mucosa van vrouwen met pSS.
Secundair:
A) Evalueren of pSS gerelateerde auto-antistoffen, (pro-inflammatoire)
cytokines en ontstekingscellen verhoogd zijn in vaginale secreties van
patiënten met pSS.
B) Evalueren of vrouwen met pSS een verstoorde vaginale gezondheid, infectieuze
vaginitis, bacteriele vaginose of atrofische vaginitis hebben.
C) Evalueren of ontsteking van de vaginale mucosa gerelateerd is aan
systemische en patiënt gerapporteerde ziekteactiviteit in pSS.
D) Evalueren of ontsteking van de vaginale mucosa geassocieerd is met vaginale
sicca symptomen en seksuele disfunctie.

Case control pilot studie.

Patiënten zullen worden gevraagd om 1 extra bezoek aan het UMCG te brengen.
Gezonde controles hoeven geen extra bezoek te brengen aan het UMCG. Deelnemers
zullen een gynaecologisch onderzoek ondergaan (15 minuten), waarbij er vaginaal
materiaal worden verzameld, en worden gevraagd om een vragenlijst in te vullen
(20 minuten). Daarnaast zullen patiënten op de polikliniek een reumatologisch
onderzoek ondergaan om de ziekteactiviteit vast te leggen (45 minuten).
Er worden twee minimaal invasieve procedures uitgevoerd tijdens het onderzoek:
een vaginaal en cervicaal biopt (bij zowel patiënten als controles), en een
venapunctie (alleen bij patiënten). Het nemen van een vaginaal en cervix biopt
is een veilige procedure, maar kan een lichte bloeding of vaginale afscheiding
veroorzaken. Om de belasting van het onderzoek te minimaliseren zal de
procedure bij patiënten onder lokale verdoving worden uitgevoerd, en bij de
controlegroep tijdens de narcose. Voor de controlegroep worden vrouwen
uitgenodigd die binnenkort een chirurgische of diagnostische gynaecologische
operatie zullen ondergaan, zoals een RRSO, diagnostische laparoscopie,
laparoscopische sterilisatie of een andere kleine ingreep, en die niet bekend
zijn met een auto-immuun, inflammatoire of infectieuze aandoening van de cervix
of vagina.
Bij patiënten wordt er 1 extra venapunctie gedaan, waarbij 27 ml bloed wordt
verzameld. Bij gezonde controles wordt er 8,5 ml extra bloed afgenomen tijdens
een routine venapunctie. Venapunctie is een veilige procedure maar kan blauwe
plekken veroorzaken.
Deelnemers zullen geen directe voordelen ervaren van deelname aan deze studie.
Deze studie zal echter een basis vormen voor verder onderzoek naar de
pathogenese van vaginale droogheid bij pSS, en richting geven aan onderzoek
naar een betere behandeling van deze klacht. Momenteel zijn er onvoldoende
lokale en systemische behandelingsopties voor vaginale droogte bij pSS, en er
is een behoefte aan onderzoek naar deze klacht bij patiënten met pSS. Daarom
vinden wij dat de voordelen van deelname aan het onderzoek opwegen tegen de
belasting en het risico dat geassocieerd is met deelname.