Neurobiologie en behandeling van gedragsstoornissen bij meisjes. De centrale rol van emotie herkenning en -regulatie.

Geschat wordt dat bij 10 tot 15% van de kinderen/adolescenten sprake is van
gedragsproblemen. Gedragsproblemen kenen vele vormen en kan zich uiten in
agressief gedrag, stelen, spijbelen, liegen, alcohol- en drugsgebruik. Wanneer
dergelijke gedragingen zich in ernstige vormen voordoen en een gedragspatroon
lijken te vormen, wordt wel gesproken van een gedragsstoornis. Uit onderzoek
blijkt dat het voorkomen van een gedragsstoornis gerelateerd wordt aan
negatieve uitkomsten in de volwassenheid, waaronder criminaliteit, alcohol- en
drugs gebruik, werkeloosheid, psychische en gezondheidsproblemen.
In de afgelopen twee decennia is het aantal meisjes dat ernstig agressief
gedrag vertoont gestegen. Het overgrote deel van de onderzoeken naar de
etiologie en neurobiologie van dergelijk antisociaal gedrag heeft zich echter
enkel op jongens gericht. Dit maakt dat er nog weinig bekend is over de
ontwikkeling, risicofactoren en behandeling van antisociaal gedrag onder
meisjes.

Het doel van dit onderzoek is het bestuderen van de neurobiologie van
gedragsstoornissen bij meisjes.
Diverse neurobiologische factoren zullen onderzocht worden in relatie tot de
gedragsstoornis; veranderingen in hersenstructuren en -functies, concentraties
van stress- en geslachtshormonen, het neuropsychologisch functioneren,
psychofysiologische activiteit en moleculaire genetica en epigenetica.
Kinderen en adolescenten in de leeftijdsrange 9 t/m 18 jaar nemen deel aan het
onderzoek, zodat deze factoren onderzocht kunnen worden tijdens de
verschillende fases van de puberteitsontwikkeling. Bovendien kan op deze wijze
de relatie met 'persistence' en 'desistance' van antisociaal gedrag worden
onderzocht.
Om te bepalen of er sekse verschillen bestaan in de klinische presentatie van
de gedragsstoornis en in de relatie tussen biologische factoren en antisociaal
gedrag, zullen tevens jongens van 9 t/m 18 jaar opgenomen worden in de studie.

Dit onderzoek betreft zowel een cross-sectioneel en een longitudinaal design.
1840 kinderen en adolescenten, zowel jongens als meisjes, uit verschillende
leeftijdscategorieën, zullen in acht verschillende Europese landen geworven
worden voor deelname aan het onderzoek.
Na 18 tot 24 maanden wordt de jongste groep (9-12 jaar) benaderd voor een
follow-up meting.

Het onderzoek zal bestaan uit vragenlijsten, een semi-gestructureerd interview,
neuropsychologische taken, psychofysiologische metingen, hormoonbepalingen en
een MRI protocol (zowel structureel als functioneel) om het volgende te
bestuderen:
- de relatie tussen neurobiologische factoren en de gedragsstoornis en
verschillende typen agressie bij meisjes
- de voorspellende waarde van neurobiologische factoren met betrekking tot
'persistance' vs 'desistance' van antisociaal gedrag
- het effect van de puberteitsontwikkeling op verschillende neurobiologische
factoren en het effect van vroege, normale, of verlaatte
puberteitsontwikkeling, in relatie tot de gedragsstoornis, emotie verwerking,
en verschillende typen van agressie.

Er wordt verondersteld dat deelname aan de studie geen risico's met zich mee
brengt. De belasting betreft met name een tijdsinvestering van de deelnemers.
Afname van het onderzoek bestaat uit drie of vier sessies, met een duur van 1
tot 3 uur. De draagkracht van de deelnemers zal echter ten alle tijden goed
gemonitord worden en de afname zal aangepast worden indien nodig (extra pauzes
of meerder korte sessies).
Situaties die in een enkel geval mogelijk een onaangenaam gevoel kunnen
veroorzaken zijn de volgende:
- een vraag in een vragenlijst of tijdens het interview, kan als moeilijk of
ongemakkelijk worden ervaren. Tijdens de afname van vragenlijsten/het interview
is altijd een onderzoeker aanwezig die erop gericht is de afname voor de
proefpersoon zo aangenaam mogelijk te maken.
- gedurende een van de taken wordt de proefpersoon blootgesteld aan een hard
geluid. De proefpersoon wordt voorafgaand aan de taak ingelicht dat zij een
aantal maal het harde geluid zal horen. Dit geluid duur slechts één seconde en
is dan ook niet schadelijk voor het gehoor.
- tijdens een andere taak zal de proefpersoon twee korte filmfragmenten te zien
krijgen. Deze fragmenten tonen een zielig tafereel. De films zijn beide
geschikt voor kinderen vanaf zes jaar oud. Nadat de fragmenten getoond zijn zal
een onderzoeker altijd zorgen dat de proefpersoon zich neutrale/opgewekt
gestemd voelt.
- een deel van de proefpersonen zal deelnemen aan een taak waarin zij een
spreekbeurt moeten houden en een rekentaak moeten voltooien. Beide taken
worden door veel kinderen als stressvol ervaren. Nadat beide taken voltooid
zijn, zal de proefpersoon enkel positief commentaar ontvangen.
- voor het uitvoeren van het MRI protocol zullen de proefpersonen in een MRI
scanner moeten liggen. Dit kan in enkele gevallen claustrofobische gevoelens
ontlokken. Voorafgaand aan het scannen zal gecheckt worden of de proefpersonen
gevoelig zijn voor claustrofobische ervaringen en zullen de onderzoekers de
proefpersoon voorbereiden door een sessie te doen in een dummie scanner.. Het
welzijn van de proefpersoon wordt gedurende het hele scanprotocol nauwkeurig
gemonitord. Wanneer een proefpersoon zich onbehagelijk voelt zal het
scanprotocol onmiddelijk afgebroken worden.