De ziekte van Gaucher; whole-body MRI voor de beoordeling van ziekte-ernst, vroegtijdige opsporing van complicaties en besluitvorming omtrent behandeling

De ziekte van Gaucher is een zeldzame lysosomale stapelingsziekte. Door het
ontbreken van het enzym glucocerebrosidase treedt stapeling van het substraat
glucosylceramide in weefselmacrofagen op. Deze stapelingscellen (ofwel
'Gauchercellen') worden voornamelijk aangetroffen in milt, lever en beenmerg.
Symptomen die op de voorgrond staan bij de ziekte van Gaucher zijn: anemie,
trombocytopenie, leukopenie, botklachten (waaronder ernstige botpijnen en het
ontstaan van pathologische fracturen en inzakkingen van de wervelkolom),
hepatosplenomegalie. Er is sprake van een verhoogd risico op het ontwikkelen
van verschillende soorten kanker, o.a. hepatocellulair carcinoom en multipel
myeloom.
Behandeling is mogelijk met enzymvervangingstherapie of door substraatremmers.
Behandeling van deze patiënten is zeer kostbaar (afhankelijk van het middel en
de gebruikte dosering ca. ¤200.000 per persoon per jaar). Eerder onderzoek
heeft aangetoond dat een kostenreductie vanuit de zorgsector tot stand kan
komen door bij patiënten op individueel niveau de minimale werkzame dosering
van enzymvervangingstherapie vast te stellen. Recent heeft lange termijn
onderzoek echter aangetoond dat er nog steeds een verhoogd risico bestaat op
botcomplicaties en bepaalde vormen van kanker. Betere timing van enzymtherapie
zou deze complicaties kunnen voorkomen. Daar echter niet iedere patiënt met de
ziekte van Gaucher behandeling nodig heeft is het belangrijk om nog
nauwkeuriger het juiste moment te kunnen bepalen waarop wél met eventuele
therapie begonnen dient te worden en de dosering dusdanig aangepast kan worden
dat eventuele complicaties ten gevolge van de ziekte voorkomen kunnen worden.
Hiertoe is verbeterd inzicht in de aanwezigheid en lokalisatie van
pathologische Gaucher-stapelingscellen in het lichaam noodzakelijk. Momenteel
kan de hoeveelheid en distributie van aanwezige stapelingscellen in het gehele
lichaam slechts in beeld gebracht worden door het volume van lever en milt te
bepalen en met MRI de mate van beenmerginfiltratie vast te leggen. Precieze
kwantificering van hoeveelheid Gaucher-cel massa is hierbij niet mogelijk. Ook
mist er informatie over mogelijke stapeling in andere organen.
Een nieuwe invalshoek ten aanzien van het in beeld brengen van lokalisatie en
hoeveelheid stapelingsmateriaal in het gehele lichaam is het visualiseren van
de hoeveelheid ijzer in het lichaam met MRI. Het is bekend dat vaak een teveel
aan ijzer in Gauchercellen aanwezig is. Het mechanisme hierachter is niet
geheel ontrafeld, maar ijzer zou dus mogelijk zeer goed als marker voor
Gauchercellen kunnen dienen. Met een whole-body MRI ijzermeting kunnen
ijzermetingen in organen en skelet uitgevoerd worden. Op deze manier zou
mogelijk een sterk verbeterd inzicht in de ernst van de ziekte kunnen worden
verkregen.

in een grote populatie van patiënten met de ziekte van Gaucher willen wij
onderzoeken:
1. Of whole-body ijzermetingen met MRI een beeld geven van de distributie en
totale hoeveelheid van Gaucher stapelingscellen in het lichaam.
2. Hoe deze metingen in relatie staan tot de bestaande biochemie en bestaande
imaging methoden (QCSI en BMB)
3. Of deze metingen van waarde zijn bij de vroegtijdige opsporing en
behandeling van complicaties en het starten en bijstellen van therapie.
4. Of de distributie en ernst van residuele ziekte gerelateerd kan worden aan
het risico op het onstaan van late complicaties.

Case-control studie

MRI-scanning is onderdeel van de reguliere patiëntenzorg voor patiënten met de
ziekte van Gaucher. In het kader van dit onderzoek zal de duur van de scan
verlengd worden met 30 minuten. De totale scantijd bedraagt 90 minuten. De
totale tijdsbelasting voor gezonde vrijwilligers die deelnemen aan dit
onderzoek zal om en nabij de 120 minuten liggen. (90 minuten scantijd, 15
minuten laboratorium, 15 minuten logistiek, omkleden e.d.) Er zal tevens
bloedonderzoek plaatsvinden waarvoor venapunctie noodzakelijk is. Voor de
patiënten geldt dat dit als onderdeel van de huidige zorg ook verricht moet
worden.
MRI is een minimaal invasief onderzoek en de risico's zijn verwaarloosbaar.
Risico's van venapunctie zijn mogelijk hematoomvorming, Gezien het minimaal
invasieve karakter van dit onderzoek is de kans op bijwerkingen/problemen
miniem.
Gezien het mogelijk implementeren van het onderzochte MRI protocol in de
monitoring van patiënten met de ziekte van Gaucher is dit onderzoek van belang.
De risico's voor de proefpersonen die aan deelname van het onderzoek verbonden
zijn zijn minimaal en daardoor achten wij het uitvoeren van het onderzoek
gerechtvaardigd.