Cognitieve revalidatie bij hersentumorpatiënten na operatie

Stoornissen in cognitief functioneren komen veel voor bij patienten met een
hersentumor. Er is opvallend weinig onderzoek gedaan naar revalidatie van
cognitieve stoornissen bij patienten met een hersentumor.

Dit onderzoek heeft als doel het evalueren van de directe en
lange-termijneffecten van vroege cognitieve revalidatie in een prospectieve
gerandomiseerde trial op neuropsychologische testprestaties, en
zelfgerapporteerde cognitieve klachten, psychologische klachten (angst en
depressie), vermoeidheid, beroepsmatig functioneren en
zelfstandigheid/integratie in de samenleving.

In de eerste 6 maanden zal er binnen het project een haalbaarheidsstudie worden
uitgevoerd, om te zien of de therapietrouw, patiëntervaringen en logistiek
voldoen aan onze verwachtingen. Informatie uit deze studie wordt gebruikt om de
RCT indien nodig/zo mogelijk aan te passen.
Daaropvolgend zal een prospectieve, gerandomiseerde (gecontroleerde) studie
plaatsvinden. Patienten met vermoedelijke laag-gradig gliomen en meningeomen,
die willen deelnemen, worden gerandomiseerd naar een
cognitieve-revalidatieconditie (start 3 maanden na operatie) of naar een
wachtlijstconditie. Deelnemers worden getest met een (voornamelijk
gecomputeriseerde) batterij van neuropsychologische tests, en vragenlijsten
over subjectief cognitief functioneren, vermoeidheid, angst en depressie, voor
operatie, 3 maanden na operatie, 6 maanden na operatie (direct na afloop van de
cognitieve revalidatie), en 12 maanden na operatie (6 maanden na cognitieve
revalidatie, follow up). Daarnaast worden vragenlijsten mbt beroepsmatig
functioneren en zelfstandigheid/integratie in de samenleving afgenomen vóór
operatie en 12 maanden na operatie (niet op 3 en 6 maanden na operatie). Een
vragenlijst die het subjectief cognitief functioneren (met name executief
functioneren) in kaart brengt, wordt afgenomen bij de mantelzorger en bij de
patiënt zelf (informantbeoordeling en zelfbeoordeling) op 3 maanden en 6
maanden na operatie. De wachtlijstgroep krijgt de mogelijkheid om na de 12
maanden meting, toch nog de interventie te volgen (waarna geen meting meer
wordt gedaan).
Data van historische controles (protocol NL41351.008.12) zullen worden
gebruikt om cognitieve prestaties en zelfgerapporteerde klachten/functioneren
van cognitieve-revalidatiegroep mee te vergelijken op 12 maanden na operatie.

Een tablet app, gebaseerd op ons eerder geevalueerde cognitieve-revalidatieprogramma, zal gebruikt worden als interventie om cognitief functioneren te verbeteren. Het programma richt zich op zowel hertraining als aanleren van compensatiestrategieen, en bevat vele oefeningen. Patienten kunnen het programma zelf thuis doorlopen. Na een eerste afspraak met de onderzoeker, worden patienten elke 2 weken gebeld door de onderzoeker om hun voortgang bij te houden, de volgende stap in de training te plannen en vragen te beantwoorden. Patienten wordt geadviseerd om een dierbare uit te nodigen bij het volgen van het programma. Het is de verwachting dat deelnemers 3 uur per week zullen besteden om het 2,5 maand durende programma te doorlopen.

Veel patienten met hersentumoren ervaren cognitieve problemen. Er is opvallend
weinig onderzoek gedaan naar revalidatie van deze cognitieve stoornissen bij
patienten met een hersentumor.
Voor de patienten in deze studie zijn er geen risico's geassocieerd met
deelname. Ze zullen tijd investeren in en geestelijke inspanning leveren aan
dit onderzoek. Daarbij krijgen zij allen de mogelijkheid om een
cognitieve-revalidatieprogramma te volgen (ofwel 3 maanden ofwel 12 maanden na
operatie) waarvan positieve effecten verwacht worden op cognitief functioneren,
psychologische klachten en dagelijks functioneren.
De bevindingen en ervaringen die uit dit onderzoek zullen voortkomen zullen van
grote waarde zijn voor de craniotomiepopulatie en zullen toekomstige
revalidatie bij patienten met hersentumoren binnen en buiten de betrokken
ziekenhuizen aanscherpen.