Het voorspellen van het fenotype bij patiënten met X-gebonden adrenoleukodystrofie: een prospectief onderzoek.

Patienten met X-gebonden adrenoleukodystrofie (X-ALD) ontwikkelen
bijnierschorsinsufficientie (80% voor het bereiken van de volwassenheid) en een
progressieve myelopathie (in de volwassenheid, met een begin meestal ergens
tussen het 20e en het 30e levensjaar). Daarbij hebben veel patiënten een
(sub)klinische hypogonadisme. Een groot deel (ongeveer 40% voor het bereiken
van de leeftijd van 18 jaar) ontwikkelt snel progressieve cerebrale
demyelinisatie (cerebrale ALD; cALD). cALD kan worden behandeld met een
hematopoetische cell transplantatie (HCT) maar alleen in een vroeg stadium van
de ziekte. Om cALD in een zo vroeg mogelijk (pre-symptomatisch) stadium te
ontdekken ondergaan jongens met X-ALD elke 6 maanden een MRI van de hersenen en
volwassen mannen elk jaar. Als er een manier was om een inschatting te maken
van het risico op cerebrale ALD voor een individuele patient, dan zou de
follow-up geïndividualiseerd kunnen worden. Intensief voor mensen met een hoog
risico, en laagfrequent voor mensen met een laag risico.

Recent is het Spinoza Centrum opgericht, een nieuwe onderzoeksfaculteit voor
neuroimaging research bij hoge veldsterktes (7-Tesla). Dit biedt de kans om
baanbrekende nieuwe MRI technieken te implementeren in de zorg voor X-ALD
patiënten. Imaging data van 7-Tesla veldsterkte biedt een ongekend
detailniveau, met een spatiale resolutie van 0.5 mm. Ik streef ernaar
additionele 7-Tesla MRI sequenties te vervaardigen, parallel aan de
prospectieve cohort studie, om te evalueren of quantitatieve MRI protocollen
(MRI perfusie, DTI en CSI) fenotype conversie eerder kunnen detecteren dan
3-Tesla beeldvormende technieken.

Om de power van onze quantitatieve 3- en 7-Tesla MRI data te verhogen zullen
leeftijds-gematchde gezonde vrijwilligers worden gerecruteerd.

Het primaire doel van dit onderzoek is vaststellen of quantitatieve (3- en
7-Tesla) MRI protocollen (MRI perfusie, diffusion tensor imaging (DTI) en
MRS/chemical shift imaging (CSI)) het ontstaan van cALD eerder kunnen
detecteren dan conventionele MRI. Resultaten zullen gecorreleerd worden aan MRI
data van gezonde vrijwilligers. Er zal ook worden gezocht naar nieuwe
biomarkers met o.a. lipidomics analyse in plasma en cytokine profielen in CSF.
Kwaliteit van leven, beperkingen in het functioneren en tekenen van
hypogonadisme zullen gekwantificeerd worden.
Het secundaire doel van dit onderzoek is het valideren van mogelijke genetische
biomarkers voor het optreden van cALD.

Het betreft een longitudinale cohort studie van 3 jaar met ziekenhuisbezoek
voor onderzoeken elke 6 of 12 maanden (afhankelijk van leeftijd). Gezonde
vrijwilligers bezoeken het AMC eenmalig.

Patienten met X-gebonden adrenoleukodystrofie ondergaan volgens huidige
aanbevelingen stringente follow-up met neurologisch onderzoek, een MRI scan van
de hersenen en endocrinologisch onderzoek. De frequentie van deze follow-up is
afhankelijk van leeftijd (elke 6 maanden voor kinderen en jaarlijks voor
volwassenen). Dit verandert voor deelnemers aan dit onderzoek niet, de enige
verschillen zijn:
- Langer neurologisch onderzoek, met vragenlijsten en schalen (SF-36, ALDS,
CIS, ICIQ, SSPROM, mJOA, 6MWT, Timed Up and Go test, MMSE)
- Langer MRI protocol (70 minuten versus 45 minuten)
- Extra laboratoriumonderzoek (op extra materiaal voor lipidomics analyse,
isolatie en onderzoek van extracellular vesicles, DNA opslag)
- Lumbaalpunctie (optioneel)
- Eenmalig echografisch onderzoek ter bepaling van het volume van de testikels
(optioneel)

Gezonde vrijwilligers bezoeken eenmalig het AMC voor:
- Anamnese en lichamelijk onderzoek om te screenen op neurologische
aandoeningen en cardiovasculaire risicofactoren.
- 3-Tesla MRI protocol (quantitative DTI, MRS/CSI, ASL) voor controles tussen
de 12 en 18 jaar en voor controles van 18 jaar of ouder, met toediening
intraveneus gadolinium voor controles van 18 jaar of ouder en/of
- 7-Tesla MRI protocol (quantitative DTI, MRS/CSI), alleen voor controles van
18 jaar of ouder