Lichamelijke conditie en ondervoeding bij patienten die starten met nachtelijke hemodialyse vergeleken met conventionele hemodialyse: de DiapriFit studie

Nachtelijke HD wordt gekenmerkt door een twee keer zo lange HD behandeling als
conventionele HD. Observationeel onderzoek suggereert dat nachtelijke HD, 3-6x
per week, leidt tot verbetering van hypertensie, fosfaatklaring,
bloeddrukstabiliteit en voedingstoestand (Culleton 2007, Ok 2011).
Gerandomiseerd onderzoek heeft echter niet kunnen aantonen dat deze
behandelvorm leidde tot afname van linkerventrikelmassa of mortaliteit, zelfs
niet met 5-6x per week nachtelijke HD (Rocco 2011). Dit wordt door sommigen
toegeschreven aan het relatief kleine aantal patiënten dat in een
gerandomiseerde studie geïncludeerd kan worden. In de nabije toekomst wordt dan
ook geen nieuw gerandomiseerd onderzoek naar nachtelijke HD en cardiovasculaire
eindpunten verwacht (Twardowski 2013, Singh 2013, van Biesen 2013).
Patiënten en behandelaars zijn overtuigd dat de klinische toestand van
patiënten met eindstadium nierfalen verbetert na het starten van nachtelijke
HD. Dit verklaart ook waarom naast nachtelijke thuis HD, de nachtelijke centrum
HD een sterke groei kent. Nachtelijke centrum HD vindt in het algemeen 3-4x per
week plaats, en biedt de mogelijkheid tot nachtelijke HD voor patiënten die
door meer comorbiditeit niet in staat zijn thuis HD te verrichten. Patienten
geven zelf aan verbetering te ervaren bij start van nachtelijke HD behandeling.
Deze studie onderzoekt daarom of deze ervaringen ondersteund worden door
objectieve metingen van fysiek functioneren en voedingstoestand. Aangezien
gerandomiseerd onderzoek naar nachtelijke centrum HD ontbreekt, biedt dit
onderbouwing aan de verdere ontwikkeling van nachtelijke centrum HD in
Nederland. Deze discussie is zeer actueel, enerzijds gezien diverse
opiniestukken in wetenschappelijke tijdschriften over intensieve HD (Twardowski
2013, Singh 2013, van Biesen 2013), anderzijds gezien de recente erkenning dat
bv. loopsnelheid een discriminerende maat is voor biologische leeftijd bij
patiënten met een chronische aandoening (Odden 2012, Studenski 2011, Taekama
2012, Muller 2013), en tot nu bij HD patiënten nauwelijks onderzocht.

Het doel van het project is om te onderzoeken of het starten met nachtelijke
centrum HD, vergeleken met voortzetten van conventionele HD, leidt tot
verbetering van het fysiek functioneren (gemeten met verschillende testen
namelijk Short Physical Performance Battery - loopsnelheid, opstaan uit een
stoel, balans houden -, 6-minutenlooptest, handknijpkracht, vragenlijst over
fysieke activiteit en een meting van fysieke activiteit) en verbetering van de
voedingstoestand (een gebrekkige vertaling van de Engelse term *protein energy
wasting*), gemeten op basis van skeletspiermassa met DXA, vetvrije massa en
vetmassa met BIS, armspieromvang, subjective global assessment, voedingsinname,
eetlust en biochemische parameters).
De hypothese luidt: patiënten die van conventionele HD overgaan op nachtelijke
centrumHD ervaren een verbetering in fysiek functioneren en protein energy
wasting t.o.v. patiënten die doorgaan met conventionele HD.

Design
Gecontroleerd interventie onderzoek, zonder randomisatie, waarbij nachtelijke
centrum HD over een periode van 12 maanden wordt vergeleken met conventionele
HD. Metingen worden uitgevoerd op 2 maanden voor de start en bij start (samen
geldend als baseline), en op 3, 6 en 12 maanden follow-up. METC van het VUmc
wordt om toestemming gevraagd voor uitvoering van het onderzoek.

Patiënten kunnen niet worden gerandomiseerd voor nachtelijke versus
conventionele HD, daarom worden patiënten zoveel mogelijk gematcht betreffende
criteria die de primaire uitkomstmaat fysiek functioneren bepalen. We
includeren elke patiënt die start met nachtelijke HD in ons centrum (met
informed consent) en recruteren een controlepatiënt die behandeld wordt met
conventionele HD (met informed consent) die zoveel mogelijk matcht op basis van
leeftijd (± 5 jaar), BMI (± 3 kg/m2), dialyseduur (< 5 jr en > 5 jr) en
transplantabiliteit (ja/nee). Controlepatiënten worden gerecruteerd uit twee
centra die zelf geen nachtelijke centrumHD aanbieden, en uit Diapriva
Dialysecentrum Amsterdam mits patienten als bewuste keuze (dus niet om medische
redenen) kiezen voor conventionele dialyse. Zoals hierboven genoemd, worden de
groepen vergelijkbaar gemaakt door optimale matching.

- er is geen risico verbonden aan deelname aan dit onderzoek
- de belasting bestaat uit tijdsinvestering voor het ondergaan van de testen
van o.a. lichamelijke conditie; de overige metingen kunnen deels tijdens de
hemodialysebehandeling plaatsvinden, waarvoor de patient toch al aanwezig is in
het centrum