Executief en sociaal functioneren in vroeg en continu behandelde patiënten met PKU: Een follow-up studie 10 jaar later

PKU-patiënten volgen doorgaans een phenylalanine(Phe)-arm dieet (wat mentale en
neurologische retardatie voorkomt) and krijgen een aminozuur-suppletie tot de
vroege adolescentie. Na deze periode is de dieet vaak versoepeld met hogere
Phe-concentraties als gevolg. Omdat cognitief functioneren zich verder
ontwikkelt tot in ieder geval de late adolescentie/vroeg volwassenheid, en
sociale vereisten (sociaal, academisch of werk-gerelateerd) in deze fase
toenemen, is het de vraag of versoepeling van het dieet schadelijk is of niet.
Voornamelijk omdat de mechanismen waarlangs verhoogde Phe-concentraties het
brein aantasten (door beschadigde witte stof en door tekort aan dopamine)
gedurende het hele leven doorgaan. Daarbij wordt een beperking in executief
functioneren (EF) in vroeg en continu behandelde PKU-patiënten consistent
gevonden in studies. Het is echter de vraag of een beperking in dit domein
leidt tot andere domeinen van functioneren en of het ook leidt tot beperkingen
bij jonge patiënten die nog op dieet zijn. Een vraag die gerelateerd is aan
beide onderwerpen hierboven genoemd, is of bestaande behandelrichtlijnen voor
verschillende leeftijdsgroepen aangepast moeten worden in het licht van
cognitieve en sociale vereisten in het dagelijks leven.

Hoofddoel van deze studie is het onderzoeken van het executief,
sociaal-cognitief en sociaal functioneren en gedrag van 7-30 jaar oude
PKU-patiënten in relatie tot geschiedenis van behandeling en
behandelingstoewijding. Er wordt verwacht dat er significante verschillen zijn
tussen PKU-patiënten en controle-proefpersonen in executief, sociaal-cognitief
en sociaal functioneren en gedrag. Er wordt ook verwacht dat hoge
Phe-concentraties relateert zijn aan beperkingen in deze domeinen. Duidelijkere
verschillen worden verwacht in de complexe executieve functies. Een secundair
doel is het onderzoeken van bovenstaande constructen in relatie tot dagelijks
functioneren van PKU-patiënten (welbevinden, kwaliteit van leven,
socio-economische status, vriendschappen en relaties).

Observationeel longitudinaal within- and between-subjects control-group design
en een cross-sectioneel control-group design.
PKU-patiënten die nu jongvolwassen zijn en die ongeveer 10 jaar geleden mee
hebben gedaan aan neuropsychologisch onderzoek, worden opnieuw getest. Hierbij
wordt rekening gehouden met mogelijke versoepeling van het dieet in de laatste
10 jaar, als ook het niveau van neuropsychologisch functioneren and
geschiedenis van behandeling tot het eerste onderzoek (1998-2002).
Een nieuwe groep PKU-patiënten zal ook worden getest met een uitgebreidere set
van instrumenten, bestaande uit niet alleen executief functioneren, maar ook
sociaal-cognitief en sociaal functioneren en gedrag, en verfijndere indicatoren
van 'dietary control'.

Historische phenylalanine-concentraties worden verzameld uit de dossiers in de
klinieken. Bloedafnames vallen onder normale procedure tijdens klinische
bezoeken/routine controles en hoeven niet vaker worden afgenomen dan
PKU-patiënten gewend zijn. Executieve functies en sociale cognitie worden
onderzocht met behulp van computertaken die maximaal 2.5 uur duren.
Vragenlijsten worden afgenomen om executief en sociaal functioneren en gedrag
in het dagelijks leven vast te stellen. Geen fysiek en fysiologisch ongemak
wordt verwacht, en er zijn geen risico's verbonden aan deelname aan de taken.
De resultaten van het onderzoek dragen mogelijk bij aan de vaststellen van
behandeldoelen en richtlijnen voor PKU-patiënten, maar het onderzoek draagt
mogelijk ook bij aan meer inzicht bij patiënten en de omgeving (partner, werk,
school) in (de gevolgen van) de ziekte en acceptatie van de ziekte.