Gezondheidsrisico*s bij gebruik van anabole steroïden door amateursporters.

Op 13 april 2010 heeft de gezondheidsraad advies uitgebracht aan de Minister
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, als reactie op het verzoek een onderzoek
in te stellen naar de schadelijke effecten van het gebruik van doping op de
gezondheid. Als aanleiding voor de adviesaanvraag werd aangedragen dat de
afgelopen jaren uit rapportages van het voormalige Nederlands Centrum voor
Dopingvraagstukken (NeCeDo) en de daarna ingestelde Dopingautoriteit is
gebleken dat doping in de sport in ons land waarschijnlijk een groeiend
probleem vormt. Naast de georganiseerde sport (op top- en amateurniveau) zou
dat gebruik zich met name voordoen in de ongeorganiseerde sport.

In 2009 werd door de Nederlandse Organisatie voor
toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO) een landelijk onderzoek
uitgevoerd naar de prevalentie van dopinggebruik onder bezoekers van
fitnesscentra van 15 jaar en ouder. In dit onderzoek werd een prevalentie van
ruim 8% gevonden. Een extrapolatie van deze bevindingen geeft aan dat in
Nederland naar schatting 160.000 mensen prestatiebevorderende middelen
gebruiken waarvan naar schatting 20.000 anabolen steroïden. Het produceren van
en handelen in anabole steroïden zonder de vereiste vergunningen is in
Nederland verboden. De middelen zijn echter eenvoudig te verkrijgen via
internet en via handelaren in (de nabijheid van) sportscholen. Verder is uit
eerder onderzoek gebleken dat bij meer dan 50% van de illegaal verkregen
middelen de inhoud niet overeenkomt met de vermelding op het etiket.

De gezondheidsraad concludeert dat de schadelijkheid van doping niet ter
discussie staat, maar dat er wel onduidelijkheid bestaat over de omvang van die
schade. Juist in het kader van adequate voorlichting is gefundeerde kennis over
deze schade van belang. Hiernaar is slechts op zeer beperkte schaal onderzoek
gedaan. Een complicerende factor is dat dopinggebruik in een illegaal circuit
plaatsvindt waarbij geheimhouding de gedragscode bepaalt. Gebruikers van doping
betrekken hun middelen via onwettige kanalen en er is dientengevolge geen
controle op de kwaliteit en de toediening van deze middelen. Aangezien vaak
middelen worden gebruikt die niet zijn geregistreerd voor toediening aan mensen
is er onvoldoende informatie over de mogelijke nadelen van het gebruik op korte
of lange termijn. Middelen worden meestal gecombineerd in een kuur. Er zijn
talloze kuurschema*s in omloop en niet zelden heeft een ervaren gebruiker
tijdens zijn loopbaan een tiental verschillende middelen gebruikt. Het
toeschrijven van bijwerkingen aan een specifiek middel is daardoor lastig. Het
gevolg is dat er onvoldoende kennis bestaat over de somatische en psychische
klachten die samengaan met of veroorzaakt worden door het gebruik van anabole
steroïden in Nederland.

Om inzicht te krijgen in aard, omvang en risico*s van gebruik van anabole
steroïden heeft de polikliniek interne geneeskunde van het VUMC in februari
2010 een spreekuur geopend waar (ex-)gebruikers van anabole steroïden zich
kunnen melden met klachten die in verband worden gebracht met dopinggebruik.
Vanaf mei 2011 is de polikliniek voortgezet in het Kennemer Gasthuis in Haarlem
(nu: Spaarne Gasthuis) en werd in 2013 omgezet in het door de Stichting
Samenwerkende Topziekenhuizen (STZ) erkende Expertisecentrum Anabole Steroïden.
Uit een eerste inventarisatie onder 60 bezoekers is gebleken dat bij veel
gebruikers of ex-gebruikers ongerustheid bestaat over de schadelijke effecten
van het gebruik op de gezondheid. Tegelijkertijd geven velen van hen aan de
middelen te blijven gebruiken vanwege de gunstige effecten die worden ervaren
op spiermassa en spierkracht. Praktisch alle gebruikers melden één of meerdere
(voorbijgaande) bijwerkingen te hebben ervaren tijdens het gebruik van anabole
steroïden.

Uit buitenlands onderzoek blijkt dat gebruikers van anabole steroïden weinig
vertrouwen hebben in de kennis van artsen over voedingssupplementen, anabole
steroïden en krachtsport. De meeste gebruikers verzwijgen het gebruik tijdens
een bezoek aan de arts. Er zijn aanwijzingen uit de praktijk dat deze situatie
zich ook voordoet in Nederland.

* Het identificeren van kenmerken van gebruikers van AAS.
* Het registreren van de huidige gebruikswijze van AAS (duur, dosis,
combinaties).
* Het inventariseren van de kwaliteit van de in omloop zijnde illegale AAS.
* Het bestuderen van de nadelige gezondheidseffecten van gebruik van AAS
tijdens en tot 2 jaar na aanvang van de kuur.
* Het onderzoeken van de effecten van AAS op de hartfunctie middels
echocardiografie.

Gebruikers van anabole steroïden wordt gevraagd zelf een kuur te plannen en
samen te stellen. De deelnemer aan het onderzoek laat de middelen aanleveren
via de aan hem bekende kanalen. De middelen worden getest op de werkzame
bestanddelen en de concentratie van het hoofdbestanddeel. Teneinde de
gezondheidsrisico*s van het gebruik in kaart te brengen, worden de deelnemers
voorafgaand aan, tijdens en na de kuur, in totaal gedurende een periode van 24
maanden, zorgvuldig geobserveerd en onderzocht op meerdere gezondheidsaspecten.

Niet van toepassing.