Immunologische (mis)communicatie in Langerhans Cel Histiocytose

Langerhans Cel Histiocytose (LCH) is een ziekte die zowel bij kinderen als
volwassenen voorkomt. De ziekte kenmerkt zicht door de ophoping van aberrante
histiocyten (LCH-cellen) en ontstekingscellen in een of meerdere weefsels of
organen. Bot en huid zijn de meest aangedane locaties. De wijze waarop de
ziekte zich presenteert verschilt nogal. Hierdoor is LCH zeker bij volwassenen
vaak een miskend ziektebeeld. De afgelopen 5 jaar zijn een aantal somatische
mutaties gevonden die met LCH (maar veelal ook met andere vormen van kanker)
zijn geassocieerd. Door deze bevindingen wordt LCH steeds meer gezien als een
neoplastische ziekte van myeloide oorsprong met een duidelijk aanwezige
immunologische component.
Het is nog steeds niet duidelijk wat de impact is van genoemde mutaties op de
presentatie, beloop en eventuele terugkomst van LCH na behandeling. Ook de rol
van de veelal in de laesie aanwezige immuuncellen in de totstandkoming van het
ontstekingsgebied is niet duidelijk. Daarnaast is vanuit het internationale LCH
onderzoeksveld een duidelijk wens om (bio)markers te vinden die bij de eerste
presentatie van LCH adequaat kunnen voorspellen of de ziekte zich zal gaan
uitbreiden (LCH progressie) of na behandeling terug zal komen (LCH
reactivatie). Dit is n.l. niet altijd het geval waardoor nu een groot aantal
patiënten onnodig lang met ontstekingsremmers en/of chemotherapie wordt
behandeld.
Daar LCH een relatief zeldzame ziekte is kunnen we alleen door intensief samen
te werken aan voldoende patiëntmaterialen en klinische gegevens komen die nodig
zijn om betrouwbare onderzoeksresultaten te genereren. Om die reden hebben we
in 3 Nederlandse centra (LUMC, AMC en EUR) multidisciplinaire onderzoeksgroepen
opgezet met hierin allerlei specialisten die regelmatig in aanraking komen met
LCH patiënten. Daarnaast werken we intensief samen met de Stichting
Kinderoncologie Nederland (SKION) die betrokken is bij een grote internationale
studie (LCH-IV) naar lange termijn uitkomsten van verschillende
behandelprotocollen in LCH patienten jonger dan 18 jaar met LCH. Zo kunnen we
zowel nieuwe als oud-LCH patiënten, kinderen en volwassenen, includeren in ons
onderzoek.

Het hoofdoel van ons onderzoek is het verkrijgen van meer inzicht in de
moleculaire processen die ten grondslag liggen aan het ontstaan en klinisch
beloop van LCH. Daarnaast proberen we inzicht te krijgen of en hoe het
immuunsysteem betrokken is bij het opruimen van de voor de ziekte kenmerkende
aberrante histiocyten.

In het laboratorium bestuderen wij de gen- en eiwitexpressie van de in de
laesie(s) aanwezige LCH-cellen, immuuncellen en stromale cellen alsmede hun
potentiele voorlopercellen in het bloed of beenmerg. Het DNA uit de verkregen
cellen, of ter controle uit wangslijmvlies, wordt gebruikt om de mutatiestatus
te analyseren m.b.v. standaard PCR-gebaseerde technologie. Zo proberen we te
begrijpen hoe de aberrante LCH-cellen ontstaan, wat hun functie is, hoe ze zich
verspreiden door het lichaam en waarom deze genetisch afwijkende cellen veelal
niet spontaan worden opgeruimd door het immuunsysteem. Voor ons onderzoek maken
we enerzijds gebruik van vers restmateriaal wat overblijft na het biopteren van
weefsels in het kader van het stellen van de diagnose LCH; anderzijds gebruiken
we archiefmateriaal wat ons ter beschikking wordt gesteld door collega
pathologen die formeel onderdeel zijn van de studiegroep.

Een belangrijk deel van de LCH patiëntenpopulatie betreft kinderen en
adolescenten. Om die reden is het dus van groot belang om juist minderjarigen
te betrekken bij het onderzoek. Voor alle proefpersonen geldt dat de belasting
en risico's geraleteerd aan het inzamelen van biologische materialen
geminimaliseerd worden door, waar mogelijk, afnames te combineren met reguliere
klinische handelingen uitgevoerd in het kader van de diagnose stelling en of
behandeling van de patiënt. De enige uitzondering hierop is de
wangslijmvliesafname. Deze kan op ieder gewenst moment thuis plaatsvinden
waardoor extra ziekenhuisbezoek kan worden vermeden.