Bewegingszien bij glaucoom: over het detecteren van oscillerende bewegingen in het fixatiepunt

Glaucoom is een oogziekte waarbij de degeneratie van de retinale ganglioncellen
leidt tot gezichtsveldverlies en, indien onbehandeld, tot blindheid. Het vroege
stadium blijft vaak onopgemerkt en dat is de reden om te screenen. De huidige
methoden voor het screenen op glaucoom tonen pas afwijkingen als deze al groot
zijn, en onomkeerbaar. Daarbij geven recente studies aan dat significante
visuele klachten al bestaan terwijl het gezichtsveld nog intact is of heel mild
aangedaan. Bijvoorbeeld, veel glaucoompatiënten rijden geen auto meer na
zonsondergang, in een onverwacht vroeg ziektestadium. Een mogelijke verklaring
hiervoor is dat de verminderde visuele functie specifiek optreedt bij lage
luminanties. We hebben onlangs deze mogelijkheid onderzocht en bevestigd. Naast
progressief gezichtsveldverlies hebben glaucoompatiënten ook problemen met het
waarnemen van bewegende objecten (Shanama et al., 2003), en dit is niet
onbelangrijk voor autorijden. Een verminderd bewegingszien zou vooraf kunnen
gaan aan het verlies van andere visuele functies. Een screeningstest gebaseerd
op bewegingszien, zou daarmee kunnen bijdragen aan het sneller diagnosticeren -
en dus behandelen - van glaucoom, en dus aan het behoud van het zien. In het
algemeen richten we ons op het beter begrijpen waarom glaucoompatiënten visuele
klachten hebben, in een vroeg stadium van de ziekte. Het feit dat
bewegingszien uitgevoerd wordt door een subklasse van de retinale
ganglioncellen, de primaire plek van glaucomateuze schade, maakt een
gedetailleerde studie van bewegingszien in glaucoom patiënten hoognodig.


Een veelgebruikte test voor de beoordeling van bewegingszien bij glaucoom
patiënten is een *motion displacement* test waarbij de patiënt moet aangeven of
hij of zij de stimulus, in de vorm van een lijn, ziet bewegen. Met behulp van
deze test hebben eerdere studies aangetoond dat er verminderde bewegingszien is
in de perifere gebieden van het gezichtsveld, die ogenschijnlijk gezond zou
moeten zijn volgens het standaard gezichtsveldonderzoek (Westcott et al.,
1998). Er is echter geen onderzoek gedaan gericht op bewegingszien met in de
fovea, het belangrijkste gedeelte van het gezichtsveld gezien vanuit het
oogpunt van de patiënt. Onze studie onderzoekt de gevoeligheidsdrempels voor
bewegingszien bij wisselende frequenties, zowel bij glaucoompatiënten als bij
mensen met gezonde ogen. Gezien onze recente studies, die het belang van
luminantie aantonen, voeren we deze metingen uit met bij verschillende
luminanties.

Het hoofddoel is de vergelijking van gevoeligheidsdrempel voor bewegingszien
tussen glaucoompatiënten en mensen met gezonde ogen bij wisselende frequenties
en luminanties.

Case-control studie

Patiënten en gezonde proefpersonen zullen 1 bezoek brengen aan het Laboratorium
voor Experimentele Oogheelkunde om een bewegingszientest uit te voeren.
Gezonde proefpersonen krijgen een screeningstest om vast te stellen of de ogen
gezond zijn. Dit houdt in een vragenlijst, visusmeting, gezichtsveldonderzoek,
Optical Coherence Tomography (OCT) test van de retina en de papil, en een
oogdrukmeting. Deze screening duurt ongeveer 20 minuten. Het oog wordt niet
aangeraakt tijdens deze testen, ook worden er geen pupil verwijdende druppels
gegeven. Mochten er afwijkingen tijdens deze testen geconstateerd worden dan
krijgt de deelnemer een verwijzing naar de huisarts. Het vaststellen van
tekenen van een oogaandoening kan psychologische stress veroorzaken maar vroege
diagnose zorgt dat behandelingen snel gestart kunnen worden zodat de visuele
functie behouden blijft. Glaucoompatiënten ondergaan geen screening testen,
daardoor is er geen risico op diagnosticeren van andere oogziektes. Glaucoom
patiënten worden geworven uit de glaucoompatiënten populatie van de afdeling
Oogheelkunde van het UMCG. Voor het werven van gezonde proefpersonen worden
flyers opgehangen in en rond het UMCG. Glaucoom patiënten en gezonde
vrijwilligers besteden respectievelijk 1,5 en 2 uur in ons lab, om de testen te
maken.