Empathische of angstige fouten? De neurale ontwikkeling van cognitieve en affectieve processen in kinderen, adolescenten en volwassenen

Fouten horen bij het leven. Gelukkig zijn mensen meestal vrij goed in het
detecteren van hun fouten en in het aanpassen van hun gedrag naar aanleiding
van deze fouten. Om fouten te voorkomen en om ons doel te bereiken monitoren we
ons gedrag continu (De Bruijn et al., 2009). Hoewel we van onze fouten kunnen
leren, is het leed dat gepaard gaat met het maken van fouten meestal iets dat
we liever vermijden, vooral in een sociale context. Omdat fouten soms
onvermijdelijk zijn, is het echter belangrijk om emoties of negatieve gevoelens
* die vaak samengaan met fouten * te reguleren, zodat we ons gedrag adequaat
kunnen aanpassen. Dit geldt in het bijzonder voor adolescenten die zich steeds
bewuster worden van hun sociale omgeving en die zich steeds meer gaan
vergelijken met anderen (Crone & Dahl, 2012). Deze toename in sociaal
bewustzijn bevordert niet alleen het monitoren van eigen gedrag in de
aanwezigheid van anderen, maar dient ook als trigger om een bepaald doel te
bereiken, zoals ergens *bij horen*. Niet alle adolescenten hebben echter
dezelfde capaciteiten om hun gedrag adequaat aan te passen. We weten
bijvoorbeeld uit eerder onderzoek dat angstige individuen (ongeacht leeftijd)
een extreme neurale gevoeligheid voor fouten vertonen wat kan uitmonden in
onaangepast gedrag, zowel in niet-sociale (bijv. rigide gedrag) als sociale
contexten (bijv. vermijdend gedrag) (zie Fitzgerald & Taylor, 2015).

Het vermogen om je gedrag succesvol aan te passen in een sociale situatie hangt
ook af van de motivatie om een succesvolle interactie te creëren,
zelfbewustzijn tijdens interacties met anderen en van pogingen om zelf invloed
uit te uitoefen op een sociale situatie (Ickes et al., 2006). Dit omvat het
evalueren van eigen gedrag op basis van sociale signalen, zoals non-verbale
goedkeuring of afkeuring op basis van positieve of negatieve
gezichtsuitdrukkingen (Boksem et al., 2010). Om de goedkeuring of afkeuring van
het gezicht van een ander af te kunnen "lezen", moeten we synchroniseren met en
inzicht hebben in de emotionele toestand van de ander. Een belangrijk vermogen
dat dit evaluatieproces stimuleert, is empathie; d.w.z. de mentale staat van
anderen kunnen lezen wat ons in staat stelt om de intenties van anderen te
begrijpen en te voorspellen (Batson et al., 1987). Empathie is een belangrijke
sociale vaardigheid, die * in lijn met het monitoren van gedrag in een sociale
context * individuen beschermt tegen de ontwikkeling van fysieke en emotionele
problemen (Cacioppo & Caioppo, 2014; Holt-Lunstad et al., 2015; Overgaauw et
al., 2017). Dit is van specifiek belang tijdens de kindertijd en de
adolescentie, wanneer empathische vermogens zich nog steeds ontwikkelen en
wanneer angststoornissen vaak ontstaan (Kessler et al., 2015). Het doel van dit
project is om inzicht te krijgen in de protectieve rol van empathie bij de
ontwikkeling van angstproblemen in relatie tot de neurale mechanismen die
betrokken zijn bij het monitoren van gedrag in verschillende (non-)sociale
contexten in de veelbewogen overgangsperiode van kindertijd naar volwassenheid.

Kort samengevat zijn het monitoren van gedrag in een sociale context en
empathische vermogens belangrijke ingrediënten voor efficiënt sociaal gedrag.
Mogelijke verstoringen in deze processen kunnen sociale interacties ernstig
remmen of zelfs verstoren. Het huidige onderzoeksproject combineert op unieke
wijze recente kennis uit de ontwikkelingspsychologie, de sociale cognitieve
neurowetenschappen en de klinische psychologie om ons inzicht in de
ontwikkeling van het monitoren van gedrag in een sociale context, empathie en
hun relevantie met betrekking tot de ontwikkeling van angst gerelateerde
stoornissen te vergroten. De doelstellingen van het project zijn: (i) het
ontrafelen van de ontwikkeling van neurale processen betrokken bij het
monitoren van gedrag in een sociale context (ii) het ontdekken hoe de
ontwikkeling van deze processen samenhangt met de ontwikkeling en het ontstaan
van angst gerelateerde stoornissen, (iii) om ons begrip van de mogelijk
beschermende rol van empathie te vergroten. We verwachten 1) een toename in het
monitoren van gedrag in een sociale context met leeftijd, waarbij we een piek
in het cingulate-insula netwerk verwachten rond de mid-adolescentie (Crone &
Dahl, 2012), 2) een snellere ontwikkeling van deze processen bij adolescenten
met hogere angstniveaus resulterend in hyperactieve monitoring, 3) dat betere
empathische vermogens compenseren voor hyperactieve monitoring gerelateerd aan
verhoogde angstniveaus.

Het onderzoek heeft een counterbalanced gemixte inter- en intra-proefpersonen
design. De participanten worden allemaal gecodeerd. Deze code geldt voor zowel
de vragenlijsten als voor MRI.

De MRI-scans:
1. Functionele MRI, om informatie te verkrijgen over taakgerelateerde
hersenactiviteit tijdens cognitieve en affectieve processen.
2. Structurele MRI, om informatie te verkrijgen over eigenschappen van grijze
en witte stof (volume, dichtheid en corticale dikte)
3. DTI, om specifieke informatie te verkrijgen over de microstructurele
eigenschappen van witte stof en fibertracking
4. Resting state MRI, om informatie te verkrijgen over regionale interacties
die plaatsvinden in rusttoestand (wanneer een expliciete taak niet wordt
uitgevoerd)

Aanvullende taken en interviews
Daarnaast zal aan deelnemers gevraagd worden om verschillende taken uit te
voeren die het vermogen meten om gedrag flexibel aan te passen in verschillende
contexten (o.a. een cue- en context-reversal taak en een aversive-context
taak). Daarnaast zullen deelnemers een Empathy-Dictator Game uitvoeren, waarmee
pro- en anti-sociaal gedrag wordt gemeten n.a.v. van het observeren van
verschillende complexe sociale situaties. Bovendien zullen we deelnemers
interviewen met behulp van het Mini International Neuropsychiatric Interview
(-Kid) om psychiatrische stoornissen uit te sluiten.

Vragenlijsten
Gegevens over stait en trait angst, emotieregulatie, sociale
beloningsgevoeligheid en empathie zullen worden verzameld, evenals andere
variabelen die van invloed kunnen zijn op de metingen. Aan het einde van het
onderzoek worden deelnemers gedebriefd en betaald door de onderzoeker.

De belasting en risico's zijn minimaal. Uit voorgaand onderzoek is gebleken dat
proefpersonen het onderzoek als leuk en
leerzaam ervaren.